×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 
Koalicja Ratujmy Rzeki
25 czerwca 2019
Ratujmy Rzeki
 

Hydrotechniczne trupy inwestycyjne zamiast odpowiedzina katastrofę klimatyczną

Koalicji Ratujmy Rzeki w sprawie​ „Założeń do Programu Rozwoju Retencjina lata 2021-2027 z perspektywą do roku 2030”

pobierz dokument

Szanowni Państwo,

Na stronach internetowych konsultacji nie zamieszczono formularza uwag, dlatego przekazujemy stanowisko KRR w formie niniejszego dokumentu. Zwracamy jednocześnie uwagę, że choć KRR znajduje się w rozdzielniku podmiotów zaproszonych do konsultacji, na adres KRR dokumenty nie wpłynęły.

Odnosząc się do treści konsultowanych dokumentów, chcemy przede wszystkim wyrazić zdumienie faktem, że na etapie konsultacji społecznych założeń Programu Rozwoju Retencji, które powinny przecież służyć wypracowaniu optymalnego podejścia do problemu retencjonowania wody, zidentyfikowaniu najskuteczniejszych metod w oparciu o dane naukowe i rachunek ekonomiczny oraz zarysowaniu realistycznych, mierzalnych celów programu, Ministerstwo przedstawia gotową listę projektów inwestycyjnych. Jej opracowanie powinno być jednym z ostatnich etapów prac nad Programem, następującym po przeprowadzeniu stosownych analiz, co byłoby zresztą zgodne z opisaną na str. 10 Założeń procedurą prac nad Programem. Trudno w tej sytuacji oprzeć się wrażeniu, że Ministerstwo podjęło z góry decyzję, co ma znaleźć się w Programie Rozwoju Retencji, a konsultacje traktuje jedynie jako formalność.

Należy również przypomnieć, że Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie opracowuje obecnie plan przeciwdziałania skutkom suszy (PPSS). W ramach PPSS zostanie dokonana identyfikacja i hierarchizacja obszarów zagrożonych wystąpieniem zjawiska suszy na poszczególnych obszarach dorzeczy oraz ocena potrzeb w zakresie ochrony przed suszą.

Zostanie również opracowany zestaw działań mający na celu ograniczanie i łagodzenie skutków oddziaływania suszy na społeczeństwo, środowisko i gospodarkę. Jednakże „Założenia do Programu Rozwoju Retencji na lata 2021-2027 z perspektywą do roku 2030” wydają się ignorować fakt wciąż trwających prac nad PPSS.

W uzasadnieniu konsultowanego dokumentu napisano: „w Z​ ałożeniach do Programu rozwoju retencji na lata 2021–2027 z perspektywą do roku 2030, stanowiących załącznik do projektu uchwały, zostały określone zasady przygotowania programu rozwoju retencji.

Tymczasem Założenia rządu to przede wszystkim tradycyjny zestaw inwestycji hydrotechnicznych, nie odpowiadających wyzwaniom, z jakimi mamy do czynienia w XXI w. w związku z postępującą katastrofą klimatyczną. To archaiczne podejście najlepiej oddaje Załącznik do Założeń zatytułowany ​ „Wykaz inwestycji Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, realizowanych bądź planowanych do realizacji, służących poprawie retencji.” ​ Wykaz to kolejna lista życzeń zawierająca w większości stare projekty hydrotechniczne tkwiące od kilkudziesięciu latach w szufladach różnych instytucji, wyciągane przy każdej nadarzającej się okazji tworzenia planów, programów i strategii. Na liście znalazły się też nowe pomysły, powstające na potrzeby żeglugi wielkogabarytowej, z retencją nie mające nic wspólnego. Dowodem na to ostatnie twierdzenie jest zamykający listę życzeń „Projekt budowlany i projekt wykonawczy na budowę stopnia wodnego Krosno Odrzańskie na rz. Odrze wraz z uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji”.

Podgrzewanie mitu o potrzebie zbiorników zaporowych

Założenia to kolejny strategiczny dokument krajowy manipulujący informacją o dostępie Polaków do wody. W diagnozie napisano wręcz, że jesteśmy na przedostatnim miejscu pod względem zasobów wodnych na mieszkańca, w gronie krajów południowoeuropejskich jak Cypr i Malta. Tymczasem stosowany przelicznik (średni odpływ z polskich rzek na mieszkańca) nie jest ŻADNĄ miarą dostępności zasobów wodnych. Biorąc pod uwagę to, jaki procent dostępnych zasobów zużywamy, wg danych EEA 1 Polska lokuje się w gronie takich Państw jak Niemcy, Wielka Brytania czy Francja, zużywających rocznie ok. 20% średniorocznie dostępnych zasobów. W kontekście potrzeb retencyjnych należało skupić się na zmiennej dostępności zasobów wodnych w różnych częściach kraju i różnych okresach w ciągu roku, a przede wszystkim oprzeć się na prognozach postępu katastrofy klimatycznej. ​ Zamiast powtarzać tezę z podręczników ery gomułkowskiej o potrzebie retencjonowania 15% wody w zbiornikach, należało diagnozę oprzeć na najnowszych raportach i badaniach dotyczących zmian klimatu i ich wpływie na zasoby wodne​ , czy choćby przytoczonych w Założeniach informacjach nt. czynników wpływających na wielkość i prędkość odpływu.
„Groch z kapustą” pomieszany z fikcją w diagnozie i propozycjach W rozdziale „Dotychczasowe i obecne działania w zakresie rozwoju retencji wodnej” wymieniono szereg dokumentów, które, jakoby, dotyczyły retencji, ale z tej wyliczanki nic absolutnie nie wynika. ​ Nie wiemy, ile wody dzięki tym planom i programom retencjonowano, gdzie mamy największe rezerwy i potencjał, jakie są koszty retencji 1 m​ 3 wody różnymi metodami, itd.

lLista oczekiwanych rezultatów liczy 18 pozycji. Co z tego, że na miejscu 3. wpisano „Wzrost powierzchni siedlisk hydrogenicznych, skoro inne pozycje to m.in. „Przywrócenie lub/i poprawa warunków energetycznego wykorzystania wód” czy „Poprawa klasy i stabilności warunków żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych”, nie tylko nie mające nic wspólnego z rzeczywistym zwiększeniem retencji, ale najczęściej destrukcyjne dla nadrzecznych siedlisk hydrogenicznych

Dla żadnej z 94 inwestycji wymienionych w załączonym do Założeń ​ Wykazie inwestycji nie określono, jak będzie wpływała na poprawę retencji, co znaczy, że żadna z pozycji nie została zweryfikowana pod kątem spełnienia celu Założeń, nie mówiąc o dostosowaniu do aktualnej i prognozowanej sytuacji hydrologicznej w związku z katastrofą klimatyczną. Poza wcześniej wspomnianym projektem dla stopnia w Krośnie Odrzańskim, Załącznik zawiera takie pozycje, jak:

  • Ochrona przed wodami powodziowymi dolnego odcinka Wisły od Włocławka do jej ujścia do Zatoki – stopień wodny poniżej Włocławka (poz. 1), choć już kilkanaście lat temu udowodniono, że nie ma żadnego znaczenia retencyjnego, nie ogranicza ryzyka powodzi roztopowych i opadowych, a znacząco zwiększa ryzyko zatorów lodowo-śryżowych;
  • Budowa stopnia wodnego Niepołomice (poz. 16), dla którego dawno dowiedziono zmniejszenie retencji dolinowej Wisły o 2,4 mln m​ 3​ ;
  • Budowa stopnia wodnego Lubiąż na rz. Odrze (poz. 86) w rejonie wsi Gliniany z datą rozpoczęcia 2018 r., choć nie wydano jeszcze żadnej decyzji związanej z tą inwestycją;
  • Ochrona przed powodzią Kotliny Kłodzkiej ze szczególnym uwzględnieniem ochrony Miasta Kłodzka - komponent 2A (poz. 85), na którą składa się budowa 4 suchych zbiorników, degradujących środowisko i nie mających znaczenia retencyjnego ani przeciwpowodziowego;
  • Zbiornik przeciwpowodziowy Racibórz Dolny na rzece Odrze w województwie śląskim (poz. 80), który ma być zbiornikiem suchym w związku z czym jego zdolności retencyjne będą w zasadzie zerowe.

Hydrotechniczne trupy inwestycyjne zamiast odpowiedzi na szybkie zmiany klimatu Listę uzupełniają nowe lub remontowane jazy, remonty i przebudowy rzek, kształtowanie poprzecznych i podłużnych przekrojów koryt i inne tego typu „hydrotechniczne trupy inwestycyjne”. Na stronie 9 Założeń wpisano śmiałą tezę: „Wykaz zawiera zestawienie najpilniejszych inwestycji, możliwych do realizacji w najbliższych latach.”
Koalicja Ratujmy Rzeki nie ma wątpliwości, że ani „Kształtowanie przekroju poprzecznego i podłużnego rzeki Bętlewianki w km 0+700 - 2+500 w celu zwiększenia możliwości retencjonowania w dolinie wody” (poz. 36), ani „Odbudowa Kanału Małgosia” (poz. 44), ani inne inwestycje z Wykazu nie są ani najpilniejsze, ani najważniejsze dla zwiększania retencji wody w Polsce. ​ Cały wykaz nie ma nic wspólnego z ochroną zasobów wodnych w nowoczesnym europejskim Państwie XXI w.

Nie do przyjęcia jest również to, że wymienione w Załączniku inwestycje pochłonęłyby cały budżet przewidziany na realizację Programu, w związku z czym zawarte w Założeniach zapisy dotyczące np. zwiększania retencji dolinowej, renaturyzacji ekosystemów mokradłowych i rzek czy wdrażanie zabiegów agrotechnicznych zwiększających retencję glebową pozostałyby jedynie na papierze.

Biorąc pod uwagę charakter Założeń, a przede wszystkim załączoną listę inwestycji, jego przyjęcie musi zostać poprzedzone strategiczną oceną oddziaływania na środowisko oraz oceną oddziaływania na obszary Natura 2000 (tzw. oceną habitatową, o której mowa w art. 6 dyrektywy siedliskowej). ​ Zważywszy na archaiczne podejście zastosowane przy tworzeniu analizowanego dokumentu, Koalicja rekomenduje jego unieważnienie i rozpoczęcie prac nad Założeniami opartymi o najnowszą wiedzę dot. skutków katastrofy klimatycznej, doświadczeń innych krajów w adaptacji do zmian klimatu, z udziałem wszystkich interesariuszy.

Koalicja Ratujmy Rzeki deklaruje gotowość do współpracy z Ministerstwem przy opracowaniu od nowa projektu założeń do Programu Rozwoju Retencji na bazie dostępnej wiedzy eksperckiej i naukowej.

pobierz dokument

Ratujmy Rzeki

Dalsza regulacja rzeki granicznej jest nieodpowiedzialna z punktu widzenia polityki środowiskowej i praworządności
czytaj całość
Organizacje ekologiczne spotkały się z komisarzem UE i wręczyły ponad 110 tys. podpisów
czytaj całość
Komunikat prasowy Koalicji Ratujmy Rzeki oraz Sióstr Rzeki Warszawa, KPRM  1.02.2024
czytaj całość
W pierwszy pełny dzień pracy nowego rządu przedstawiciele Koalicji Ratujmy Rzeki i Międzynarodowej Koalicji Czas na Odrę przyszli rano nad (...)
czytaj całość
29 czerwca 2023 roku w siedzibie Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego odbył się Okrągły stół odrzański.
czytaj całość
Informacja prasowa Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA
czytaj całość
więcej
2023-06-16
Stop bezprawiu nad Odrą!
2023-03-22
Jak uniknąć powtórki katastrofy ekologicznej na Odrze?
2023-03-19
Powstrzymajmy nową katastrofę w Odrze!
2023-03-13
Czy Wody Polskie stoją ponad prawem?
2022-08-09
Wspierajmy Ukrainę, nie białoruski reżim
2021-04-08
Spotkanie eksperckie on-line „Woda w mieście – jak ją zagospodarować
2021-03-22
Organizacje pozarządowe, naukowcy i politycy domagają się wstrzymania planów regulacji (...)
2021-03-17
Potrzebne moratorium na grodzenie i regulacje rzek przy realizacji wszelkich (...)
2021-03-16
Socrealistyczne monstrum znów zagraża Wiśle
2021-03-15
STOP dla regulacji i niszczenia Odry
2021-02-15
Zielona odbudowa dla rzek i dzikiej przyrody
2020-08-17
Nieznana i zaskakująca Odra i Szprewa
2020-07-27
Katastrofa w Baryczy. Akcja ratunkowa wciąż trwa
2020-07-25
Jaka powódź? Jesteśmy uratowani, a raczej ugotowani! Przekop Klucz-Ustowo cz. (...)
2020-07-22
Powódź - Apel Koalicji Ratujmy Rzeki
2020-05-29
3 razy W: Woda, Wiedza i Władza
2020-05-27
List KRR do kandydatów na Prezydenta RP.
2020-04-22
Odra Graniczna do zabetonowania
2020-04-06
Chrońmy rzeki, inwestujmy w kolej
2019-10-22
Rząd PiS kontynuuje budowę przekopu Mierzei Wiślanej
2019-09-29
Zakole A i inne, czyli zasypywanie zbiorników wodnych odpadami górniczymi
2019-09-26
Miejsce katastrofy na "Cz" - czyli zrzut nieoczyszczonych ścieków komunalnych (...)
2019-09-02
Awaria w oczyszczalni ścieków – katastrofa ekologiczna czy błąd systemu? (...)
2019-08-20
Pismo do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie suszy (...)
2019-07-11
Piotr Topiński: Przywracanie rzekom wolności
2019-06-25
Hydrotechniczne trupy inwestycyjne zamiast odpowiedzina katastrofę klimatyczną
2019-05-21
Hydrotechniczne rozwiązania to najczęściej iluzja bezpieczeństwa powodziowego
2019-03-31
„Wszystkie rzeki prowadzą do morza”.
2019-03-20
Z naturą czy przeciw niej – jak zapobiegać suszom i (...)
2019-03-01
Jak wygląda Przekop Mierzei z kapitańskiego mostka?
2019-02-28
Przekop Mierzei: jak za jednym zamachem zaszkodzić Przyrodzie, stracić dużo (...)
2019-02-18
Rząd nie słucha ani Komisji Europejskiej, ani samorządów. Rozpoczęła się (...)
2019-02-18
Skarga EKO-UNII do Komisji Europejskiej na rozpoczęcie Przekopu Mierzei Wiślanej
2019-01-24
Decyzja środowiskowa o przekopie Mierzei Wiślanej do zmiany
2018-12-13
Rzeka Białka niszczona ciężkim sprzętem!
2018-12-13
Protest przeciwko dewastacji rzeki Białki
2018-10-31
Przekarmione rzeki, duszący się Bałtyk
2018-10-16
Co przyniósł nam pierwszy Europejski Szczyt Rzek?
2018-07-18
Miliardy się rozpływają, a powódź nadal groźna
2018-06-22
Przyjazna ludziom i przyrodzie ochrona przeciwpowodziowa obszaru zlewni rzeki Odry (...)
2018-06-12
Krytyczna ocena projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły
2018-04-19
Żegluga łączy czy dzieli?
2018-03-27
Departament Ochrony... Środowiska Banku Światowego
2018-02-03
Zapora na Wiśle w Siarzewie zaskarżona przez obrońców przyrody
2018-01-02
Dewastacja przyrody. Tym razem na Wiśle, Królowej polskich rzek.
2017-12-07
Stanowisko reaktywne KRR na porozumienie ws. budowy stopnia wodnego Siarzewo
2017-12-01
Zrównoważona dewastacja rzek
2017-11-26
Rzeki to nie sztuczne, wyprostowane cieki, to żywe systemy
2017-10-06
Powódź w Elblągu – wrzesień 2017
2017-09-28
Kumiela – przykład negatywnej działalności hydrotechnicznej
2017-09-24
RATUJMY RZEKI
2017-09-04
Kajaki, spotkania, wykłady - Nysa Łużycka 2017
2017-08-07
Ochrona przeciwpowodziowa dorzecza Odry i Wisły, Szczecin 27 lipca 2017 (...)
2017-07-24
Ryby płaczą w polskich rzekach
2017-07-20
Bagna chronią przed milionami dolarów strat spowodowanych powodziami
2017-06-30
Opinia przyrodnika o polskich planach rozwoju żeglugi śródlądowej
2017-06-27
Nowe prawo wodne
2017-06-20
Budowa dróg wodnych sprzeczna z konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju
2017-06-15
Rzeki tętniące życiem
2017-06-08
KRR: Ostra krytyka planów kanalizowania polskich rzek
2017-05-25
Komentarz organizacji pozarządowych do projektu ustawy Prawo wodne
2017-05-19
Apel Koalicji Ratujmy Rzeki do Związku Stowarzyszeń Kongres Ruchów Miejskich
2017-05-18
Rząd zrujnuje rzeki? Są dowody, że nie musi być tak (...)
2017-05-12
Rzeki pogłębimy z Chińczykami, statki zbudujemy sami
2017-05-12
Na niemieckich rzekach i kanałach
2017-05-07
Bank Światowy zwiększa zagrożenie powodziowe na Odrze
2017-04-24
Wodne szaleństwo…
2017-04-04
Dwa krótkie słowa wielkim krokiem w stronę powodzi i dewastowania (...)
2017-03-21
Koalicja Ratujmy Rzeki do posłów i senatorów
2016-12-12
Zapłacz nad rzeką. Polskie rzeki – zagrożone dobro wspólne
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej