×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

28 lutego 2019
Ratujmy Rzeki
 

Przekop Mierzei: jak za jednym zamachem zaszkodzić Przyrodzie, stracić dużo pieniędzy i nie uzyskać nic w zamian

Przekop przez Mierzeję Wiślaną nie jest pomysłem nowym, podobnie jak koncepcje zasypania Zatoki Puckiej, zabudowy Wisły czy zabetonowania Półwyspu Helskiego.

Wszystkie te i podobne inicjatywy wywodzą się z okresu zachwytu nad możliwościami technologii wobec Przyrody. W latach 1930-1960 powstawały w USA i ZSRR gigantyczne budowle, które miały udowodnić prymat człowieka nad Naturą. W Polsce realizowano je albo planowano w mniejszej skali, bo na szczęście zwykle nie starczało na nie pieniędzy.

Dla osób nieobeznanych na bieżąco z historią mapy Polski warto przypomnieć podstawowe fakty. Zalew Wiślany, podobnie jak ujście Wisły w dzisiejszym kształcie, powstał pod koniec XIX w, był intensywnie użytkowany, na jego brzegach powstały liczne osady, a głównym zajęciem ludności było rybołówstwo, rolnictwo i obsługa stale rosnącego ruchu turystycznego. Od lat gospodarcze znaczenie Zalewu Wiślanego oparte było na rybołówstwie oraz handlu pomiędzy Elblągiem i rejonem Kaliningradu. Płytki Zalew (średnio poniżej 2 m głębokości) dodatkowo zamarzający zimą, współcześnie nie ma znaczenia dla żeglugi wielkotowarowej. Po wschodniej, rosyjskiej stronie Zalew otwiera się na Bałtyk Cieśniną Pilawską, która komunikuje pobliskie rosyjskie porty na Zalewie z morzem. W stronę Polski, przez płytki akwen kursowały płytkowodne, płaskodenne, małe statki pasażerskie i towarowe. Żegluga rekreacyjna na Zalewie Wiślanym odbywa się, podobnie jak na innych wodach śródlądowych, przez małe jednostki, głownie mieczowe, które nie mogą wychodzić na pełne morze. Elbląg, mimo modernizacji nie ma wielkiego potencjału gospodarczego jako port morski, i wobec łatwo dostępnych wielkich i rozbudowujących się portów w Gdańsku i Gdyni dalej nie będzie miał znaczenia.

Cały rejon Mierzei Wiślanej przez lata podlega ciągłym przemianom i obecnie stanowi ciekawe i wartościowe środowisko przyrodnicze rozległych trzcinowisk, dynamicznego ujścia Wisły ze zmiennymi archipelagami mielizn i wysp oraz dużego słonawego zbiornika, w którym rozmnażają się i rosną znaczące populacje sandacza, śledzia i poławianych przemysłowo ryb słodkowodnych. Położenie w linii Wisły i linii wybrzeża morskiego sprawia, że cały ten rejon jest bardzo ważny dla migracji i zimowania ptaków morskich i wodnych. Zbiorowiska wydm i sosnowego lasu na Mierzei Wiślanej są zasiedlone przez typowe dla takiego ubogiego środowiska rośliny i zwierzęta, tym niemniej walory krajobrazowe, mało zmieniony obszar plaż i trzcinowisk stanowią bardzo istotną wartość estetyczną i rekreacyjną. Znaczny obszar Mierzei jest objęty ochroną jako Park Krajobrazowy Mierzei Wiślanej, a Ujście Wisły i Zalew Wiślany to obszary „ptasie” sieci NATURA 2000. Oba ujścia Wisły i Zalew wraz z przyległym fragmentem Mierzei są chronione także jako Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk NATURA 2000, jest tam też kilka rezerwatów.

Sieć obszarów N2000 jest systemem ochrony przyrody o ponad krajowym, wspólnotowym znaczeniu. Ustawa o ochronie przyrody (art. 34, pkt. 2) stanowi, że zgoda na działania, które będą na te obszary, chronione tam gatunki i siedliska w znacznym stopniu negatywnie oddziaływać, mogą być wydana wyłącznie w celu:

  1. ochrony zdrowia i życia ludzi;
  2. zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego;
  3. uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym znaczeniu dla środowiska przyrodniczego;
  4. wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej.

Wydaje się, że nie zachodzą trzy pierwsze okoliczności, a czwarta nie została udowodniona.

Diabeł, jak często, i tu tkwi w szczegółach – jeśli uzna się, że skutki przyrodnicze nie będą znaczące, nie trzeba niczego udowadniać ani uzyskiwać opinii Komisji Europejskiej. Taka ocena zawarta jest w ostatnim raporcie oddziaływania inwestycji na środowisko, ale wcześniejsze kończyły się inną konkluzją (tyle, że zwolniono ze stanowiska urzędniczkę, która wydała na podstawie ocen ekspertów negatywną opinię).

Planowany obecnie przekop Mierzei dla środowiska morskiego (Zatoki Gdańskiej) prawdopodobnie będzie miał skutek znikomy albo żaden, ponieważ ma być to śluza zamkniętą z dwóch stron, w związku z czym przepływ wody pomiędzy Zatoką Gdańską a Zalewem Wiślanym będzie minimalny.  Rozległa infrastruktura na brzegu morskim mierzei najprawdopodobniej zaburzy natomiast transport zawiesiny, czyli piasku wzdłuż brzegu – a wszędzie tam, gdzie prąd przybrzeżny, który niesie ten materiał, napotyka na jakaś przeszkodę w postaci falochronu, portu itp., następuje zabieranie materiału z jednej strony i odkładanie go z drugiej. Najbardziej poważne konsekwencje będzie miała budowa i utrzymywanie toru wodnego, czyli regularne pogłębianie płytkiego obszaru od ujścia przekopu do portu w Elblągu. Dno Zalewu pokryte jest bogatym w materiał organiczny lotnym mułem, który unosi się w wodzie po każdym wzburzeniu, więc wielokilometrowy kanał wodny będzie źródłem ciągłej chmury gęstych zawiesin, które mają bardzo negatywne skutki dla wszystkich organizmów filtrujących oraz młodocianych stadiów ryb – w tym najcenniejszych w rejonie tarlisk sandacza. Trzeba pamiętać, że wymienione organizmy są elementami złożonej sieci troficznej zbiornika, a więc oddziaływanie nie kończy się na nich. Pogłębianie tego toru wodnego (z 2 do 5 m głębokości) to prawdziwa praca syzyfowa, bo uwodniony muł będzie się cały czas spływał ze stromego stoku.

Planowane nakłady finansowe są gigantyczne, lecz być może niedoszacowane, możliwe skutki gospodarcze bardzo mizerne (inwestycja może zwrócić się za 450-500 lat, jeśli zwielokrotnią się przewozy i stawki opłat portowych- ocenia prof. Rydzkowski z Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Gdańskiego), a straty w środowisku naturalnym bardzo istotne [Przyp. red.: w kontekście trwającego obecnie kryzysu klimatycznego warto również podkreślić, że prace te wiążą się również z dużymi emisjami gazów cieplarnianych – emisjami, które musimy obecnie drastycznie ograniczać, jeśli nie chcemy dopuścić do klimatycznej katastrofy]. Zalew to nie Puszcza Białowieska, ale szkoda sandacza i lokalnego rybołówstwa, tym bardziej, że straty nie będą powetowane niczym więcej niż przekonaniem, że „człowiek potrafi”. Ale po co?

Jan Marcin Węsławski, Michał Goc, Lech Stempniewicz


Prof. dr hab. Jan Marcin Węsławski jest dyrektorem Instytutu Oceanologii PAN. Działalność naukową zaczynał od taksonomii morskich skorupiaków, ale rozwinął zainteresowania do szeroko pojętej ekologii – od aspektów związanych z bioróżnorodnością, zmianami klimatu, sieciami troficznymi po zarządzanie zasobami morskimi.

Dr. Michał Goc pracuje w Katedrze Ekologii i Zoologii Kręgowców Uniwersytetu Gdańskiego, ma za sobą ponad 40 lat badań nad ptakami wodnymi, na Zalewie Wiślanym, Jeziorze Druzno i w Ujściu Wisły.

Prof. dr hab. Lech Stempniewicz kieruje Katedrą Ekologii i Zoologii Kręgowców Uniwersytetu Gdańskiego, specjalizuje się w ekologii ptaków morskich i ocenie skutków zmiany klimatu dla funkcjonowania kręgowców w ekosystemach, ochronie przyrody oraz ekologii ewolucyjnej.

źródło: https://naukadlaprzyrody.pl/2019/02/26/przekop-mierzei-jak-za-jednym-zamachem-zaszkodzic-przyrodzie-stracic-duzo-pieniedzy-i-nie-uzyskac-nic-w-zamian/

Ratujmy Rzeki

Dalsza regulacja rzeki granicznej jest nieodpowiedzialna z punktu widzenia polityki środowiskowej i praworządności
czytaj całość
Organizacje ekologiczne spotkały się z komisarzem UE i wręczyły ponad 110 tys. podpisów
czytaj całość
Komunikat prasowy Koalicji Ratujmy Rzeki oraz Sióstr Rzeki Warszawa, KPRM  1.02.2024
czytaj całość
W pierwszy pełny dzień pracy nowego rządu przedstawiciele Koalicji Ratujmy Rzeki i Międzynarodowej Koalicji Czas na Odrę przyszli rano nad (...)
czytaj całość
29 czerwca 2023 roku w siedzibie Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego odbył się Okrągły stół odrzański.
czytaj całość
Informacja prasowa Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA
czytaj całość
więcej
2023-06-16
Stop bezprawiu nad Odrą!
2023-03-22
Jak uniknąć powtórki katastrofy ekologicznej na Odrze?
2023-03-19
Powstrzymajmy nową katastrofę w Odrze!
2023-03-13
Czy Wody Polskie stoją ponad prawem?
2022-08-09
Wspierajmy Ukrainę, nie białoruski reżim
2021-04-08
Spotkanie eksperckie on-line „Woda w mieście – jak ją zagospodarować
2021-03-22
Organizacje pozarządowe, naukowcy i politycy domagają się wstrzymania planów regulacji (...)
2021-03-17
Potrzebne moratorium na grodzenie i regulacje rzek przy realizacji wszelkich (...)
2021-03-16
Socrealistyczne monstrum znów zagraża Wiśle
2021-03-15
STOP dla regulacji i niszczenia Odry
2021-02-15
Zielona odbudowa dla rzek i dzikiej przyrody
2020-08-17
Nieznana i zaskakująca Odra i Szprewa
2020-07-27
Katastrofa w Baryczy. Akcja ratunkowa wciąż trwa
2020-07-25
Jaka powódź? Jesteśmy uratowani, a raczej ugotowani! Przekop Klucz-Ustowo cz. (...)
2020-07-22
Powódź - Apel Koalicji Ratujmy Rzeki
2020-05-29
3 razy W: Woda, Wiedza i Władza
2020-05-27
List KRR do kandydatów na Prezydenta RP.
2020-04-22
Odra Graniczna do zabetonowania
2020-04-06
Chrońmy rzeki, inwestujmy w kolej
2019-10-22
Rząd PiS kontynuuje budowę przekopu Mierzei Wiślanej
2019-09-29
Zakole A i inne, czyli zasypywanie zbiorników wodnych odpadami górniczymi
2019-09-26
Miejsce katastrofy na "Cz" - czyli zrzut nieoczyszczonych ścieków komunalnych (...)
2019-09-02
Awaria w oczyszczalni ścieków – katastrofa ekologiczna czy błąd systemu? (...)
2019-08-20
Pismo do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie suszy (...)
2019-07-11
Piotr Topiński: Przywracanie rzekom wolności
2019-06-25
Hydrotechniczne trupy inwestycyjne zamiast odpowiedzina katastrofę klimatyczną
2019-05-21
Hydrotechniczne rozwiązania to najczęściej iluzja bezpieczeństwa powodziowego
2019-03-31
„Wszystkie rzeki prowadzą do morza”.
2019-03-20
Z naturą czy przeciw niej – jak zapobiegać suszom i (...)
2019-03-01
Jak wygląda Przekop Mierzei z kapitańskiego mostka?
2019-02-28
Przekop Mierzei: jak za jednym zamachem zaszkodzić Przyrodzie, stracić dużo (...)
2019-02-18
Rząd nie słucha ani Komisji Europejskiej, ani samorządów. Rozpoczęła się (...)
2019-02-18
Skarga EKO-UNII do Komisji Europejskiej na rozpoczęcie Przekopu Mierzei Wiślanej
2019-01-24
Decyzja środowiskowa o przekopie Mierzei Wiślanej do zmiany
2018-12-13
Rzeka Białka niszczona ciężkim sprzętem!
2018-12-13
Protest przeciwko dewastacji rzeki Białki
2018-10-31
Przekarmione rzeki, duszący się Bałtyk
2018-10-16
Co przyniósł nam pierwszy Europejski Szczyt Rzek?
2018-07-18
Miliardy się rozpływają, a powódź nadal groźna
2018-06-22
Przyjazna ludziom i przyrodzie ochrona przeciwpowodziowa obszaru zlewni rzeki Odry (...)
2018-06-12
Krytyczna ocena projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły
2018-04-19
Żegluga łączy czy dzieli?
2018-03-27
Departament Ochrony... Środowiska Banku Światowego
2018-02-03
Zapora na Wiśle w Siarzewie zaskarżona przez obrońców przyrody
2018-01-02
Dewastacja przyrody. Tym razem na Wiśle, Królowej polskich rzek.
2017-12-07
Stanowisko reaktywne KRR na porozumienie ws. budowy stopnia wodnego Siarzewo
2017-12-01
Zrównoważona dewastacja rzek
2017-11-26
Rzeki to nie sztuczne, wyprostowane cieki, to żywe systemy
2017-10-06
Powódź w Elblągu – wrzesień 2017
2017-09-28
Kumiela – przykład negatywnej działalności hydrotechnicznej
2017-09-24
RATUJMY RZEKI
2017-09-04
Kajaki, spotkania, wykłady - Nysa Łużycka 2017
2017-08-07
Ochrona przeciwpowodziowa dorzecza Odry i Wisły, Szczecin 27 lipca 2017 (...)
2017-07-24
Ryby płaczą w polskich rzekach
2017-07-20
Bagna chronią przed milionami dolarów strat spowodowanych powodziami
2017-06-30
Opinia przyrodnika o polskich planach rozwoju żeglugi śródlądowej
2017-06-27
Nowe prawo wodne
2017-06-20
Budowa dróg wodnych sprzeczna z konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju
2017-06-15
Rzeki tętniące życiem
2017-06-08
KRR: Ostra krytyka planów kanalizowania polskich rzek
2017-05-25
Komentarz organizacji pozarządowych do projektu ustawy Prawo wodne
2017-05-19
Apel Koalicji Ratujmy Rzeki do Związku Stowarzyszeń Kongres Ruchów Miejskich
2017-05-18
Rząd zrujnuje rzeki? Są dowody, że nie musi być tak (...)
2017-05-12
Rzeki pogłębimy z Chińczykami, statki zbudujemy sami
2017-05-12
Na niemieckich rzekach i kanałach
2017-05-07
Bank Światowy zwiększa zagrożenie powodziowe na Odrze
2017-04-24
Wodne szaleństwo…
2017-04-04
Dwa krótkie słowa wielkim krokiem w stronę powodzi i dewastowania (...)
2017-03-21
Koalicja Ratujmy Rzeki do posłów i senatorów
2016-12-12
Zapłacz nad rzeką. Polskie rzeki – zagrożone dobro wspólne
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej