×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 
Iza Zygmunt, Jan Ruszkowski
20 marca 2019
Ratujmy Rzeki
 

Z naturą czy przeciw niej – jak zapobiegać suszom i powodziom?

Kiedy może być lepszy moment na rozpoczęcie szerokiej debaty o efektywnym przeciwdziałaniu powodziom i suszom, jeśli nie teraz, w tygodniu, w którym obchodzimy Światowy Dzień Wody, a za oceanem wezbrana rzeka Missouri zalewa właśnie bezradne centrum dowodzenia arsenałem jądrowym USA? W środę i w czwartek we Wrocławiu spotkają się przedstawiciele rządu, samorządów, naukowcy i organizacje społeczne, by obalać pokutujące mity, wspólnie usprawniać zarządzanie polskimi rzekami i zapewnić ludziom bezpieczeństwo wodne.

Tylko działając wspólnie, ponad podziałami i w oparciu o współczesną wiedzę na temat funkcjonowania rzek można skutecznie łagodzić skutki coraz częstszych ekstremalnych wezbrań i susz, jakie niesie nam zmieniający się klimat. Głównym celem konferencji i warsztatów dla przedstawicieli administracji publicznej jest przegląd skutecznych sposobów zapewnienia ludziom w Polsce bezpieczeństwa wodnego, które pozwolą jednocześnie zachować nasz unikatowy w skali Europy krajobraz i naturalne ekosystemy dolin rzecznych.

W polskiej gospodarce wodnej przechodzącej właśnie poważne zmiany strukturalne wokół tematu ochrony przeciwpowodziowej i suszy dzieje się dużo. Realizowanych jest wiele programów takich jak „Stop Suszy”, program odbudowy i rozwoju retencji wodnej czy program zarządzania ryzykiem powodziowym. Jednocześnie ogromne emocje i dyskusje wokół tematów rzecznych rozbudzają rządowe plany wskrzeszające pomysły (sprzed 100 lat!) kaskadyzacji Wisły, czy uregulowania rzek i dostosowania ich do wymogów żeglugi śródlądowej, które zdaniem hydrologów i przyrodników są niemożliwe do pogodzenia z celami ochrony przed powodzią i suszą i ogromnie szkodliwe dla rzecznych ekosystemów.

Wszyscy się zgadzają, że rzeki, zarówno w przyrodzie jak i naszej gospodarce pełnią rozmaite funkcje. Różnice zdań biorą się z odmiennego ich wartościowania, subiektywizmu a najczęściej po prostu niewiedzy – podkreśla Jan Ruszkowski z Polskiej Zielonej Sieci i dodaje: Gdy dajemy pokutować szkodliwym mitom i nie potrafimy ze sobą rozmawiać, dyskusje merytoryczne zastępuje polityka i propaganda. Naszym jedynym ratunkiem jest działanie wspólne, w oparciu o najlepszą współczesną wiedzę.

Dlatego do wspólnego działania na konferencji we Wrocławiu zasiądą przedstawiciele administracji rządowej, samorządów, funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, Lasów Państwowych, Wód Polskich, naukowców, mediów i biznesu.

SUSZE, coraz dłuższe, występujące coraz częściej i zagrażające, według rządowych analiz, szczególnie pustynnieniem centralnej Polski, stanowią bardzo skomplikowane wyzwanie, dla którego nie ma ani szybkiego, ani prostego rozwiązania. Długie okresy bez opadów to tylko jeden z elementów problemu – brak wody to często skutek działalności człowieka, na różne sposoby utrudniającej akumulację wody z opadów i roztopów w warstwach wodonośnych, glebie, dolinach rzecznych i mokradłach. Chodzi tutaj między innymi o zabudowę i utwardzanie coraz większych połaci gruntu, wadliwe funkcjonowanie systemów melioracyjnych, które zamiast retencjonować wodę – dwadniają teren, osuszanie torfowisk będących wielkimi magazynami wody, czy regulowanie rzek i potoków, przyspieszające spływ wód. Do tego dochodzą skutki gospodarki wydobywczej, tworzącej wielkie leje depresyjne poprzez niebilansowany niczym pobór wód podziemnych i zrzucanie ich do rzek, którymi odpływają do morza. To między innymi wskutek takich działań w Polsce nie brakuje wysychających jezior ani nawet rzek, które na długich odcinkach znikają całkowicie jak np. Noteć.

Dlatego w przeciwdziałaniu suszom pierwszym krokiem powinno być uświadomienie sobie problemu i jak najszybsze zaprzestanie szkodliwych działań. Drugim zaś - odbudowa naturalnej retencji krajobrazowej, glebowej, terenów podmokłych. Potencjał naturalnej retencji – dolin rzecznych, mokradeł, lasów czy nawet małych, śródpolnych zagłębień – wielokrotnie przewyższa potencjał tego, co moglibyśmy sztucznie wybudować. Priorytetami powinny się stać również skuteczny nadzór nad prawidłowym działaniem systemów melioracyjnych oraz tworzenie możliwości retencjonowania wody na terenach zurbanizowanych.

Skuteczna walka z POWODZIAMI ma szanse jedynie w przypadku zarządzania całymi zlewniami. Nieskoordynowane lokalne działania samorządów wiążą się często z przesunięciem rosnącego problemu (fali wezbraniowej) w dół rzeki. Tu również podpowiedzi podsuwa przyroda, z czego skwapliwie korzystają już kraje Europy zachodniej. Renaturyzacja rzek, polegająca na oddaniu rzece jej doliny, ponownym umożliwieniu meandrowania i tworzenia starorzeczy i nadrzecznych mokradeł, sprawia, że ich koryta i doliny mieszczą dużo więcej wody i niosą ją do morza wolniej. Przy takim naturalnym układzie fale wezbraniowe są mniejsze i nie narastają do poziomu grożącego katastrofalnymi powodziami w dole rzeki. Traktowanie wezbrań jako naturalnego, cyklicznego zjawiska oraz oddanie przestrzeni rzece (czyli np. niebudowanie osiedli mieszkaniowych czy infrastruktury na terenach zalewowych) jest w większości przypadków bardziej ekonomicznym sposobem ochrony przed powodzią niż budowa (bardzo kosztownych) obiektów hydrotechnicznych. Jednocześnie działanie to pozwala zatrzymać wody wezbraniowe w dolinie, stabilizując poziom wód gruntowych w jej otoczeniu, a więc łagodząc problem suszy.

Walka z przyczynami susz i powodzi oraz minimalizowanie ich skutków ich to zatem dwie strony tego samego medalu. Odpowiedzią na oba problemy jest odejście od myślenia kategoriami punktowej infrastruktury mającej okiełznać naturalne procesy. Nikt nie ma już wątpliwości, że procesy te przybierają na sile w związku ze zmianami klimatu a na ich skutecznie kontrolowanie i tak nie starczy pieniędzy ani betonu. Jedynym ratunkiem jest przejście na myślenie zakładające współgranie z tymi procesami i wykorzystanie naturalnego hydrologicznego rytmu rzeki. Co zatem mamy robić? Jak zarządzać?

Powinna tu przyświecać zasada: im mniej, tym lepiej – przekonuje dr Andrzej Mikulski z Uniwersytetu Warszawskiego. Trendy w świecie zachodnim już dawno uległy odwróceniu. Zamiast regulować, odtwarza się zniszczone niegdyś rzeki, zapory wysadza w powietrze, odbudowuje się naturalne tereny zalewowe. Im mniej ingerujemy w naturalny system rzeczny, tym paradoksalnie więcej zyskujemy i jesteśmy bezpieczniejsi.

Konferencję „Powódź i susza – jak chronić ludzi w zgodzie z naturą” organizują wspólnie: Polska Zielona Sieć, regionalne przedstawicielstwo Komisji Europejskiej we Wrocławiu oraz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.

Izabela Zygmunt, Polska Zielona Sieć,
Jan Ruszkowski, Polska Zielona Sieć,

Ratujmy Rzeki

Dalsza regulacja rzeki granicznej jest nieodpowiedzialna z punktu widzenia polityki środowiskowej i praworządności
czytaj całość
Organizacje ekologiczne spotkały się z komisarzem UE i wręczyły ponad 110 tys. podpisów
czytaj całość
Komunikat prasowy Koalicji Ratujmy Rzeki oraz Sióstr Rzeki Warszawa, KPRM  1.02.2024
czytaj całość
W pierwszy pełny dzień pracy nowego rządu przedstawiciele Koalicji Ratujmy Rzeki i Międzynarodowej Koalicji Czas na Odrę przyszli rano nad (...)
czytaj całość
29 czerwca 2023 roku w siedzibie Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego odbył się Okrągły stół odrzański.
czytaj całość
Informacja prasowa Stowarzyszenia Ekologicznego EKO-UNIA
czytaj całość
więcej
2023-06-16
Stop bezprawiu nad Odrą!
2023-03-22
Jak uniknąć powtórki katastrofy ekologicznej na Odrze?
2023-03-19
Powstrzymajmy nową katastrofę w Odrze!
2023-03-13
Czy Wody Polskie stoją ponad prawem?
2022-08-09
Wspierajmy Ukrainę, nie białoruski reżim
2021-04-08
Spotkanie eksperckie on-line „Woda w mieście – jak ją zagospodarować
2021-03-22
Organizacje pozarządowe, naukowcy i politycy domagają się wstrzymania planów regulacji (...)
2021-03-17
Potrzebne moratorium na grodzenie i regulacje rzek przy realizacji wszelkich (...)
2021-03-16
Socrealistyczne monstrum znów zagraża Wiśle
2021-03-15
STOP dla regulacji i niszczenia Odry
2021-02-15
Zielona odbudowa dla rzek i dzikiej przyrody
2020-08-17
Nieznana i zaskakująca Odra i Szprewa
2020-07-27
Katastrofa w Baryczy. Akcja ratunkowa wciąż trwa
2020-07-25
Jaka powódź? Jesteśmy uratowani, a raczej ugotowani! Przekop Klucz-Ustowo cz. (...)
2020-07-22
Powódź - Apel Koalicji Ratujmy Rzeki
2020-05-29
3 razy W: Woda, Wiedza i Władza
2020-05-27
List KRR do kandydatów na Prezydenta RP.
2020-04-22
Odra Graniczna do zabetonowania
2020-04-06
Chrońmy rzeki, inwestujmy w kolej
2019-10-22
Rząd PiS kontynuuje budowę przekopu Mierzei Wiślanej
2019-09-29
Zakole A i inne, czyli zasypywanie zbiorników wodnych odpadami górniczymi
2019-09-26
Miejsce katastrofy na "Cz" - czyli zrzut nieoczyszczonych ścieków komunalnych (...)
2019-09-02
Awaria w oczyszczalni ścieków – katastrofa ekologiczna czy błąd systemu? (...)
2019-08-20
Pismo do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie suszy (...)
2019-07-11
Piotr Topiński: Przywracanie rzekom wolności
2019-06-25
Hydrotechniczne trupy inwestycyjne zamiast odpowiedzina katastrofę klimatyczną
2019-05-21
Hydrotechniczne rozwiązania to najczęściej iluzja bezpieczeństwa powodziowego
2019-03-31
„Wszystkie rzeki prowadzą do morza”.
2019-03-20
Z naturą czy przeciw niej – jak zapobiegać suszom i (...)
2019-03-01
Jak wygląda Przekop Mierzei z kapitańskiego mostka?
2019-02-28
Przekop Mierzei: jak za jednym zamachem zaszkodzić Przyrodzie, stracić dużo (...)
2019-02-18
Rząd nie słucha ani Komisji Europejskiej, ani samorządów. Rozpoczęła się (...)
2019-02-18
Skarga EKO-UNII do Komisji Europejskiej na rozpoczęcie Przekopu Mierzei Wiślanej
2019-01-24
Decyzja środowiskowa o przekopie Mierzei Wiślanej do zmiany
2018-12-13
Rzeka Białka niszczona ciężkim sprzętem!
2018-12-13
Protest przeciwko dewastacji rzeki Białki
2018-10-31
Przekarmione rzeki, duszący się Bałtyk
2018-10-16
Co przyniósł nam pierwszy Europejski Szczyt Rzek?
2018-07-18
Miliardy się rozpływają, a powódź nadal groźna
2018-06-22
Przyjazna ludziom i przyrodzie ochrona przeciwpowodziowa obszaru zlewni rzeki Odry (...)
2018-06-12
Krytyczna ocena projektu ochrony przeciwpowodziowej w dorzeczu Odry i Wisły
2018-04-19
Żegluga łączy czy dzieli?
2018-03-27
Departament Ochrony... Środowiska Banku Światowego
2018-02-03
Zapora na Wiśle w Siarzewie zaskarżona przez obrońców przyrody
2018-01-02
Dewastacja przyrody. Tym razem na Wiśle, Królowej polskich rzek.
2017-12-07
Stanowisko reaktywne KRR na porozumienie ws. budowy stopnia wodnego Siarzewo
2017-12-01
Zrównoważona dewastacja rzek
2017-11-26
Rzeki to nie sztuczne, wyprostowane cieki, to żywe systemy
2017-10-06
Powódź w Elblągu – wrzesień 2017
2017-09-28
Kumiela – przykład negatywnej działalności hydrotechnicznej
2017-09-24
RATUJMY RZEKI
2017-09-04
Kajaki, spotkania, wykłady - Nysa Łużycka 2017
2017-08-07
Ochrona przeciwpowodziowa dorzecza Odry i Wisły, Szczecin 27 lipca 2017 (...)
2017-07-24
Ryby płaczą w polskich rzekach
2017-07-20
Bagna chronią przed milionami dolarów strat spowodowanych powodziami
2017-06-30
Opinia przyrodnika o polskich planach rozwoju żeglugi śródlądowej
2017-06-27
Nowe prawo wodne
2017-06-20
Budowa dróg wodnych sprzeczna z konstytucyjną zasadą zrównoważonego rozwoju
2017-06-15
Rzeki tętniące życiem
2017-06-08
KRR: Ostra krytyka planów kanalizowania polskich rzek
2017-05-25
Komentarz organizacji pozarządowych do projektu ustawy Prawo wodne
2017-05-19
Apel Koalicji Ratujmy Rzeki do Związku Stowarzyszeń Kongres Ruchów Miejskich
2017-05-18
Rząd zrujnuje rzeki? Są dowody, że nie musi być tak (...)
2017-05-12
Rzeki pogłębimy z Chińczykami, statki zbudujemy sami
2017-05-12
Na niemieckich rzekach i kanałach
2017-05-07
Bank Światowy zwiększa zagrożenie powodziowe na Odrze
2017-04-24
Wodne szaleństwo…
2017-04-04
Dwa krótkie słowa wielkim krokiem w stronę powodzi i dewastowania (...)
2017-03-21
Koalicja Ratujmy Rzeki do posłów i senatorów
2016-12-12
Zapłacz nad rzeką. Polskie rzeki – zagrożone dobro wspólne
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej