×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

11 września 2015
Smog
 

Zanieczyszczone powietrze powoduje śmiertelne choroby

Wywiad z profesorem Wojciechem Hanke, krajowym konsultantem ds. zdrowia środowiskowego.

Pył obecny w powietrzu może zwiększać ryzyko zachorowalności i śmiertelności z powodu chorób płuc i układu krążenia, a także zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów – mówi profesor Hanke.

Dlaczego czyste powietrze jest ważne dla zdrowia i jakości życia człowieka?

Powietrze, a konkretnie zawarty w nim tlen jest niezbędny do życia człowiekowi. Jest on konieczny dla procesów produkowania energii na poziomie komórek (tzw. oddychanie komórkowe). Bez niego nie możliwe jest funkcjonowanie wszystkich narządów człowieka, w tym mózgu. Zapotrzebowanie na energię, w tym na tlen, wzrasta nie tylko z aktywnością fizyczna, ale również wysiłkiem umysłowym człowieka.

Człowiek dorosły w stanie spoczynku oddycha ok. 15 razy na minutę, za każdym razem wprowadzając do płuc ok 0,5 litra powietrza. Tak więc w ciągu minuty pobieramy ok. 7,5 litra powietrza, w ciągu doby 10 500 litrów (czyli 10,5 m3). Tylko ok. 1/5 powietrza pobieranego stanowi tlen, reszta to inne składniki powietrza w tym niestety także pyłowe i gazowe zanieczyszczenia powietrza wytworzone w wyniku działalności człowieka.

Na co dzień zwracamy głownie uwagę na walory jakości powietrza takie jak jego przejrzystość, zapach, wilgotność, ewentualnie zawartość pyłu, który osiada na szybach, sprzętach domowych czy przysłowiowych firankach. Rzadko łączymy go z zagrożeniami dla zdrowia.

Jakie są konsekwencje zdrowotne wdychania zanieczyszczonego powietrza?

Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem powoduje niekorzystne skutki zdrowotne. Liczne badania wskazują, że pył obecny w powietrzu może zwiększać ryzyko zachorowalności i śmiertelności z powodu chorób płuc i układu krążenia, a także zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów.

Występujące w powietrzu zanieczyszczenia przede wszystkim oddziałują na układ oddechowy. Wynika to z faktu, iż jest on praktycznie jedyną droga kontaktu z atmosferą. Najbardziej szkodliwe są drobnocząsteczkowe zanieczyszczenia pyłowe, które ze względu na małe rozmiary docierają do najmniejszych oskrzelików i pęcherzyków płucnych. Po drodze wywołują one efekty drażniące, zapalne, które z kolei ułatwiają proces tzw. alergizacji, czyli powstawania uczulenia na występujące w naszym otoczeniu alergeny roślinne i zwierzęce. Ponadto osoby już chorujące na astmę oskrzelową, które w wyniku kontaktu z zanieczyszczonym powietrzem doświadczają zaostrzeń ich choroby, muszą brać większe dawki leków, a w niektórych sytuacjach nawet być hospitalizowane. Procesy zapalne w drogach oddechowych mają tendencję do nawracania, w efekcie osoby zamieszkujące obszary, na których zanieczyszczenia powietrza występują w wysokich stężeniach, częściej chorują na infekcję górnych dróg oddechowych.

W wyniku długotrwałej, wieloletniej, ekspozycji przewlekle stany zapalne dróg oddechowych mogą prowadzić do rozwoju przewlekłej obstrukcyjnej choroby płuc (POChP). Jest to bardzo groźna choroba prowadząca w dłuższym okresie czasu do inwalidztwa i konieczności korzystania z respiratora. Inhalacja drobnych cząstek stanowiących zanieczyszczenie komunalne powietrza może być przyczyną reakcji zapalnej w płucach co wiąże się z uwalnianiem określonych mediatorów zmieniających warunki krzepliwości krwi przyczyniając się w ten sposób do zaburzeń o charakterze niedokrwiennym.

Działanie drażniące posiadają nie tylko zanieczyszczenia pyłowe, ale również gazowe takie jak dwutlenek siarki oraz tlenki azotu.

Najdrobniejsze drobinki pyłu maja możliwość przechodzenia przez ściany pęcherzyków płucnych i trafiają najpierw do naczyń płucnych, później do całego układu krwionośnego. W wyniku nie do końca poznanych mechanizmów sprzyjają powstawaniu miażdżycy. Konsekwencje są niezwykle poważne. W wyniku zmian miażdżycowych powstają takie choroby układu krążenia jak nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca, zaburzenia w przepływie krwi przez mózg. Może dochodzić do zawałów serca i udarów mózgu, które często kończą się zgonem. Nie ma już dzisiaj wątpliwości, że zanieczyszczenia powietrza mogą również wywoływać raka płuca. Oczywiście zagrożenie jest szczególnie wysokie u osób palących tytoń.

To znaczy, że można porównać wdychanie zanieczyszczonego powietrza do palenia papierosów?

Zarówno powietrze wdychane jak i inhalowany dym tytoniowy zawierają liczne zanieczyszczenia. W powietrzu zawarte są zanieczyszczenia pyłowe i gazowe. W inhalowanym dymie głownie gazowe. Efekty zdrowotne są bardzo podobne. Obejmują zarówno zmiany w układzie oddechowym pod postacią stanów zapalnych, zaostrzeń alergii, POChP czy raka płuca oraz zaburzeń pod postacią nasilenia procesów miażdżycowych w układzie krążenia. Palenie jest przyczyną również innych chorób tzw. tytoniozależnych, np. cukrzycy czy nowotworów innych niż rak płuca, np. rak jamy ustnej, gardła, żołądka, trzustki. W przypadku zanieczyszczeń powietrza istnieją pierwsze doniesienia o wpływie zanieczyszczeń powietrza na rozwój otyłości. Palenie tytoniu nie było dotychczas łączone z takimi zmianami.

Czy jakość powietrza może wpływa na długość życia?

Oczywiście zmiany w układzie oddechowym pod postacią POChP, raka płuca czy też chorób układu krążenia mają niekorzystny wpływ na długość naszego życia. Oszacowania dokonane przez Światową Organizację Zdrowia wskazują, że w wyniku zanieczyszczeń niskiej emisji około 48 tys. zgonów w Polsce jest przedwczesnych. Szacunkowo oznacza to skrócenie życia każdego obywatela średnio o 10 miesięcy. Z drugiej strony wiemy, że w Dublinie i w innych 11 miastach w okolicy w wyniku wprowadzonego w latach 1990-2000 zakazu opalania węglem w domowych piecach grzewczych wyraźnie zmniejszyła się umieralność z powodu chorób układu oddechowego.

Czy są grupy ludzi, na życie których jakość powietrza ma szczególny wpływ? Kto jest w grupie ryzyka?

Zanieczyszczenia powietrza szczególnie niekorzystnie działają na zdrowie dzieci i to już od okresu embrionalnego. Prawdopodobnie upośledzają przepływ krwi przez łożysko, w wyniku czego płód rozwija się wolniej. Wynikiem tego są obserwacje, że na terenach o wysokich zanieczyszczeniach powietrza więcej rodzi się dzieci z małą masa urodzeniową. Nie są to wcześniaki, tylko dzieci zbyt małe w stosunku do okresu trwania ciąży. W skrajnych przypadkach, podobnie jak wcześniaki wymagają intensywnej terapii. Takie dzieci mają potem tendencję do szybkiego przyrostu wagi ciała i paradoksalnie często mają problem z nadwagą czy wręcz są otyłe. Dzieci w wieku przedszkolnym mieszkające na terenach zanieczyszczonych częściej chorują na infekcje górnych dróg oddechowych niż starze dzieci czy dorośli w średnim wieku. Lekarze pediatrzy znając ten problem, w sytuacjach gdy nie widzą poprawy u swoich chorujących na przewlekłe stany zapalne dróg oddechowych małych podopiecznych, często zalecają dłuższy pobyt nad morzem lub w górach. Kolejną grupą bardzo wrażliwą są osoby w wieku starszym. W dni kiedy obserwujemy wysokie stężenia zanieczyszczeń powietrza, zwłaszcza połączone z niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi takimi jak znaczna wilgotność powietrza, mgła, braku wiatru, osoby starsze doświadczają zaostrzeń chorób układu oddechowego i krążenia, wymagające pomocy medycznej, często nawet pobytu w szpitalu.

Jaki jest wpływ powietrza na rozwój dzieci?

Ostatnie badania wskazują także na negatywny wpływ kontaktu z zanieczyszczeniami powietrza w życiu embrionalnym na rozwój psychoruchowy dzieci. Maluchy takie osiągają gorsze umiejętności poznawcze, językowe i motoryczne w pierwszych latach po urodzeniu niż mogły by osiągać gdyby jakoś powietrza była lepsza. Bardzo ważnym jest aby pamiętać, że palenie papierosów przez rodziców czy innych domowników jest dodatkowym czynnikiem ograniczającym rozwój dzieci. Jeżeli dziecko mieszka na obszarach, na których zanieczyszczenie powietrza jest duże i jednocześnie oddycha powietrzem dodatkowo zanieczyszczonym dymem tytoniowym w związku z paleniem papierosów przez najbliższych ma ono gorszy potencjał rozwoju intelektualnego, a w przyszłości może osiągać gorsze wyniki w szkole, mieć problemy z koncentracją czy funkcjonowaniem w grupie rówieśników.

Co jest przyczyną zanieczyszczenia powietrza?

Mówiąc najkrócej to człowiek i jego działalność. W przyszłości największa emisja zanieczyszczeń powietrza pochodziła z elektrowni i innych zakładów pracy wykorzystujących węgiel dla wytworzenia energii. Aktualnie najważniejsze źródło to tzw. niska emisja powstająca ze spalania węgla i innych stałych materiałów opałowych w domowych piecach oraz ruch samochodowy. Te pierwsze źródło jest absolutnie dominujące. Przeszło 90% ponadnormatywnych zanieczyszczeń pyłowych jest emitowane przez domowe instalacje grzewcze, w których nieodpowiedzialnie postępując spalamy nie tylko węgiel i drewno, ale także różne odpady domowe np. plastikowe butelki typu PET. Nie muszę podkreślać, że w wyniku spalania tych ostatnich powstają szczególnie szkodliwe dla zdrowia związki chemiczne. Ruch samochodowy, głównie samochody z silnikami diesla odpowiadają za około 5-10% przekroczeń dopuszczalnego poziomu pyłu zawieszonego w Polsce.

Czy zwykły Kowalski może coś zrobić, żeby przeciwdziałać zanieczyszczaniu powietrza? Co możemy robić, żeby ograniczyć wpływ zanieczyszczenia powietrza na nasze zdrowie lub niwelować jego skutki?

Kowalski powinien zdawać sobie sprawę, jakie są źródła zanieczyszczeń powietrza i o ile to możliwe preferować te paliwa, które są najbezpieczniejsze dla zdrowia, czyli gazowe czy też centralne ogrzewanie. W przypadku tego ostatniego, źródłem energii jest węgiel, ale emisja ma miejsce na znacznej wysokości, przez co w mniejszym stopniu wpływa na stan powietrza w naszej strefie oddychania.

Problem niskiej emisji jest szczególnie ważny w miastach gdzie ruch powietrza w wyniku położenia geograficznego lub typu zabudowy jest niekorzystny. Tam w pierwszej kolejności należy doprowadzić do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza. Nasze wybory oczywiście w dużej mierze podyktowane są możliwościami ekonomicznymi. Węgiel i drewno to nadal najtańszy opał. Nie bierzemy jednak pod uwagę iż prawdziwą ceną jest ta, która uwzględnia również zagrożenia dla zdrowia wynikające z wyboru materiału opałowego. Oczywistym jest, że indywidualne wybory przełożą się na stan zanieczyszczeń powietrza i w konsekwencji na zdrowie populacji dopiero gdy staną się powszechne. Ktoś musi jednak być pierwszy. Świadomość Polaków w tej sprawie rośnie bardzo szybko. Pierwsze efekty pod postacią lepszego komfortu oddychania i mniejszej skłonności do infekcji górnych dróg oddechowych powinniśmy zaobserwować już niedługo. Mniejsza będzie również zgłaszalność do lekarza z powodu tych chorób. Mniej starszych ludzi trafiać będzie do szpitali.

Co bardzo ważne, więcej Polaków będzie spędzać czas na zewnątrz pomieszczeń, co przełoży się na większa naszą aktywność fizyczną i będzie stanowiło dodatkowy bonus. Korzystne zmiany pod postacią obniżenia chorobowości i umieralności na POChP oraz choroby układu krążenia będą również z czasem widoczne.

źródło: http://tworzymyatmosfere.pl


Profesor Wojciech Hanke jest kierownikiem Zakładu Epidemiologii Środowiskowej i zastępcą dyrektora ds. naukowych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi. Od lutego 2015 r. pełni funkcję konsultanta krajowego w dziedzinie zdrowia środowiskowego. Jest również koordynatorem Planu dotyczącego środowiska i zdrowia dzieci (CEHAP), prowadzonego przez Ministerstwo Zdrowia i WHO Polska.

Smog

Wśród mieszkańców Skawiny, dbanie o jakość powietrza, stało się normą. Mieszkańcy korzystają programów dotacyjnych, pozwalających na poprawę energetyczności cieplnej swoich (...)
czytaj całość
Wysokie zanieczyszczenie powietrza z ostatnich dni pokazało, że walka ze smogiem stoi w miejscu. Polski Alarm Smogowy apeluje do Premiera (...)
czytaj całość
„Czyste powietrze” to flagowy antysmogowy projekt polskiego rządu. Dotacje z programu mają pomóc w pozbyciu się zanieczyszczeń pochodzących z 3 (...)
czytaj całość
W tym roku po raz pierwszy 7 września obchodzimy zainicjowany przez ONZ International Day of Clean Air for blues skies, (...)
czytaj całość
Recepta PAS na czyste miasta Rządowa polityka anytysmogowa zaniedbuje zanieczyszczenia powietrza pochodzące z transportu – stwierdzaPolski Alarm Smogowy i proponuje zestaw (...)
czytaj całość
W poniedziałek, 21 października aktywiści Dolnośląskiego Alarmu Smogowego zorganizowali symboliczny pogrzeb węgla brunatnego pod oknami Marszałka Województwa Dolnośląskiego, domagając się (...)
czytaj całość
Przed rozpoczęciem nowego sezonu grzewczego Dolnośląski Alarm Smogowy (DAS) po raz kolejny zlecił badania opinii publicznej.
czytaj całość
Polski Alarm Smogowy zaniepokojony niską skutecznością programu Czyste Powietrze skierował do prezesa NFOŚiGW Piotra Woźnego list z apelem o jego (...)
czytaj całość
więcej
2019-06-28
Raport PAS – Kontrola jakości węgla do szybkiej poprawy
2019-04-06
Ministerstwo Środowiska robi ludzi w balona
2019-02-24
Rekuperacja zamiast oczyszczaczy!
2019-02-22
Alarm smogowy w miastach
2019-01-08
PAS ocenia antysmogowe działania rządu – pomimo postępów smog wciąż (...)
2018-11-15
Poza kontrolą - analiza systemu kontroli palenisk domowych.
2018-10-23
Wspieranie budynków wielorodzinnych i jednorodzinnych
2018-10-08
WIOŚ: Trudno jest z państwem rozmawiać, bo wy nie chcecie (...)
2018-09-12
NIK: Spaliny są mordercze
2018-09-11
Toksyczne podkłady kolejowe w sprzedaży – PAS wnosi do GIOŚ (...)
2018-09-01
Ogromne koszty zdrowotne i finansowe smogu z niskiej emisji – (...)
2018-08-18
Sprzedaż odpadów węglowych lub zdrowie ludzi
2018-08-17
Rząd szykuje projekt dotyczący lokalizowanau inwestycji uciążliwych zapachowo
2018-07-18
Kopalnia Turów z koncernu PGE zaprzecza, że dokłada się do (...)
2018-07-06
Sejm przyjął ustawę o monitoringu i kontroli jakości paliw stałych
2018-06-21
Pożary wysypisk to objaw systemowej choroby
2018-05-16
Zbliża się dzień dziecka w Worku Turoszowskim. Czy wszystkie (...)
2018-05-12
Fikcja tanich mieszkań w Warszawie
2018-04-25
Bogatynia, jedno z najbardziej zanieczyszczonych miast – co dalej?
2018-04-23
Informacja prasowa Polskiego Alarmu Smogowego
2018-04-18
Dolny Śląsk bez Smogu - Podsumowanie
2018-03-22
Podkłady kolejowe: toksyczny opał na wyciągnięcie ręki
2018-03-10
Dolny Śląsk bez smogu w Kątach Wrocławskich
2018-03-08
Klient wydając 1000 złotych otrzymywał towar warty 800
2018-03-07
Wydzierżawimy naszym mieszkańcom nowoczesne piece węglowe
2018-03-05
Polski Alarm Smogowy: program SmogStop nie może ograniczać się do (...)
2018-02-14
Koniec karnawału: czas na rachunek sumienia i skuteczną walkę ze (...)
2018-01-09
Rok po wielkim smogu: Greenpeace i samorządowcy apelują do ministra (...)
2018-01-03
Jak polskie miasta walczą ze smogiem?
2017-12-31
Dolny Śląsk bez smogu w Gryfowie Śląskim
2017-12-14
Dzieci chorują przez smog,
2017-11-19
Europejski wskaźnik jakości powietrza: aktualne informacje o jakości powietrza na (...)
2017-11-04
Poprawa jakości powietrza w europejskich miastach przełoży się na znaczne (...)
2017-10-16
Dolny Śląsk się dusi. Potrzebujemy uchwał antysmogowych jak powietrza!
2017-09-28
URSUS wraca do Warszawy
2017-09-23
Jak finansować walkę ze smogiem? Pomogą banki?
2017-09-18
Dlaczego zakaz palenia węgla i drewna w uzdrowiskach, Wrocławiu i (...)
2017-09-18
Komunikat Dolnośląskiego Alarmu Smogowego
2017-09-15
Apel: Stop przywilejom dla elektrowni węglowych w Polsce!
2017-09-06
Przełom w walce ze smogiem – kopciuchy odchodzą do lamusa
2017-08-24
Konsultacje społeczne uchwał antysmogowych
2017-08-24
Rząd zabija Polaków węglowym smogiem
2017-08-08
Więcej czujników może pomóc w walce ze smogiem
2017-08-04
Polacy za strefami niskoemisyjnymi w miastach
2017-05-31
Węglokoks Energia zamierza zgazowywać muł węglowy
2017-05-31
Górne spalanie nie uwolni nas od smogu.
2017-05-10
Wrocławianie coraz bardziej poruszeni smogiem
2017-05-04
Domagamy się czystego powietrza w uzdrowiskach
2017-04-28
MIiB o programie termomodernizacji budynków jednorodzinnych podczas debaty w NIK
2017-04-18
Ratujmy uzdrowiska i miasta w kotlinach sudeckich - dość trucia (...)
2017-04-12
O SMOGU jak zwykle, czyli wokół ogona. GALERIA Wroclove bez (...)
2017-04-04
Nareszcie łączenie zdrowia i ochrony środowiska.
2017-04-03
Dolny Śląsk bez smogu?
2017-03-24
Mamy projekt uchwały antysmogowej
2017-03-22
Smog nie kończy się na granicach wielkich miast
2017-02-27
W "Pracowni miast" dyskutowali jak skuteczniej walczyć ze smogiem na (...)
2017-02-27
Dolnośląski Alarm Smogowy na spotkaniu w wielkopolskim Kępnie
2017-02-22
"Antysmogowe" rozporządzenie napisano tak, żeby nie działało
2017-02-01
Stanowisko Rady Krajowej Partii Zieloni w sprawie antysmogowego projektu rządu.
2017-01-27
Polski węgiel truje mniej. Minister Szyszko w Sejmie o smogu
2017-01-19
Kępno się dusi od smogu. Co zrobią władze?
2017-01-13
Ludzie, ogarnijcie się, smogu nie ma!
2017-01-11
Walka ze smogiem to obowiązek samorządów!
2017-01-02
Europa broni się przed smogiem, Polacy trują się dalej i (...)
2016-12-14
Dolny śląsk: raport DAS - straże miejskie vs smog
2016-12-09
Rada UE zatwierdziła przepisy ws. limitów emisji zanieczyszczeń powietrza
2016-11-24
Spalanie paliw kopalnych zagraża dzieciom
2016-11-24
51 tys przedwczesnych zgonów w Polsce
2016-11-20
Zabrze: Będzie czystsze powietrze. Na kominy założymy elektrofiltry
2016-11-18
Ministerstwo Środowiska lekceważy zdrowie Polaków
2016-11-15
Wrocław: Sezon na smog
2016-11-09
Przyłącz się i odetchnij
2016-11-08
O zanieczyszcze- niach bez tajemnic.
2016-11-02
Smog, zanieczyszczenie powietrza: paliwa stałe nie muszą truć
2016-09-27
Kraków walczy o czyste powietrze
2016-09-25
Smog dotarł do mózgu – najnowsze badania naukowców z Lancaster
2016-09-14
Krynica 2016. Jakość powietrza przebiła się do polityków
2016-09-13
Palenie śmieci to oszczędność wyłącznie pozorna
2016-09-07
Opolanie dopłacą do ekologii. Warszawa wstrzymała nam dofinansowanie
2016-09-03
Małopolanie czekają na antysmogowe przyspieszenie
2016-08-24
Niska świadomość niskiej emisji
2016-08-21
Smog problemem Warszawy. Co poprawi jakość powietrza w mieście?
2016-07-23
JAWOR - Program pożyczkowy na termomodernizację dla osób fizycznych
2016-06-27
Dofinansowanie do ograniczenia niskiej emisji w woj. śląskim
2016-06-23
Zanieczyszczenie powietrza we Francji większe niż w Polsce? Sprawdzamy.
2016-06-03
DAS i marszałek Przybylski wspólnie przeciwko smogowi.
2016-06-02
Dolny Śląsk nie chce się dusić!
2016-05-30
Lokalne Partnerstwa Niskoemisyjne – katalizator zmian na lepsze!
2016-05-18
Podsumowanie sezonu smogowego 2015/2016
2016-05-17
Żywiec: Mają najcięższe powietrze w Polsce
2016-04-21
Nasze serca potrzebują czystego powietrza
2016-03-24
Metropolia warszawska wspólnie przeciw zanieczyszcze- niom powietrza
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej