×
logo
kontakt:
redakcjaeko.org.pl
odkrywki dla klimatu energia prawo rzeki smog ptaki drzewa o nas gry
logo
 

17 lipca 2015
Smog
 

Dbajmy o serce i środowisko

dr Adam Stańczyk z Wojskowego Instytutu Medycznego o przyczynach i prewencji chorób układu krążenia

Choroby układu krążenia od lat zabijają w Polsce niemal 200tys. osób każdego roku, pozostając pierwszą przyczyną zgonów w naszym kraju. Czy dotyczą jedynie osób starszych? Czy otaczające nas środowisko ma wpływ na rozwój ChUK? W jaki sposób możemy się uchronić przed miażdżycą czy chorobą niedokrwienną serca? M.in. na te pytania opowiada dr Adam Stańczyk z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.

Czym charakteryzują się choroby układu krążenia? Jak wysoka jest śmiertelność na te choroby w Polsce każdego roku?

Pojęcie chorób układu krążenia ChUK obejmuje choroby narządów i tkanek wchodzących w skład układu krążenia – serca, tętnic i żył. Do ChUK zaliczamy chorobę wieńcową, udar oraz miażdżycę naczyń obwodowych.

W większości krajów wysoko uprzemysłowionych choroby układu krążenia stanowią główną przyczynę zgonów. W Polsce od początku lat 90. XX wieku obserwuje się systematyczne zmniejszanie współczynnika umieralności z powodu chorób układu krążenia. Jednak wciąż współczynnik ten jest bardzo wysoki – w 2010 r. ChUK były przyczyną 43,5% wszystkich zgonów. Dla porównania – zgony z powodu nowotworów złośliwych to 25,4%.

ChUK są również na pierwszym miejscu wśród przyczyn niepełnosprawności i pogorszenia jakości życia oraz wywierają istotny wpływ na utratę zdolności do pracy, co w znaczący sposób wpływa na zwiększenie kosztów opieki medycznej.

Wydawałoby się, że to mężczyźni znacznie częściej zapadają na ChUK. A jak to wygląda w rzeczywistości? Kto znajduje się w grupie najwyższego ryzyka chorób układu krążenia?

Zgodnie z wynikami polskiego badania RECENT z 2005 r. w grupie chorych cierpiących na chorobę wieńcową 45% stanowiły kobiety, a 55% mężczyźni, mimo iż powszechnie wydaje się, iż ta dysproporcja jest dużo większa i że bardziej narażeni są mężczyźni. W efekcie kobiety rzadziej obejmowane są działaniami profilaktycznymi, często są później i gorzej leczone niż mężczyźni. Chorzy z ChUK to przede wszystkim osoby ok. 65 r.ż. Należy zwrócić uwagę, iż w Polsce podobnie, jak w krajach Europy Zachodniej, przybywa pacjentów w wieku podeszłym. Osoby te, z uwagi na współwystępowanie innych schorzeń, wymagają szczególnej opieki ze strony lekarza POZ czy kardiologa.

Jednocześnie wciąż nie docenia się problemu przedwczesnego występowania ChUK. Często widuje się młodych chorych z zawałem serca, z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku ChUK, którzy zgodnie z obowiązującymi skalami nie kwalifikowali się do grup podwyższonego ryzyka, nie zostali więc objęci dodatkową profilaktyką i postępowaniem diagnostycznym, nawet mimo ich własnych próśb. Warto pamiętać, że u 75% pacjentów z przedwczesnym występowaniem choroby wieńcowej stwierdza się wysokie ryzyko przedwczesnego występowania powikłań sercowo – naczyniowych.

Za przedwczesne występowanie ChUK uznaje się wystąpienie objawów takich jak zawał, udar, konieczność rewaskularyzacji (poszerzenia i udrożnienia zwężonego naczynia krwionośnego) czy zgon sercowy poniżej 55 r.ż.u mężczyzny i poniżej 65 r.ż u kobiety. Co ważne, wiele czynników ryzyka może występować rodzinnie i to nie tylko w związku z „obciążeniem” genetycznym, ale w relacji z niewłaściwymi nawykami, trybem życia, miejscem zamieszkania czy sytuacją psychospołeczną.

Do klasyfikacji osób najbardziej zagrożonych zgonem z przyczyn sercowo – naczyniowych Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca stosowanie oceny za pomocą skali ryzyka SCORE. Ocena ta określa 10-letnie ryzyko zgonu z przyczyn sercowo – naczyniowych z uwzględnieniem płci, wieku, palenia papierosów, wartości ciśnienia tętniczego i cholesterolu całkowitego. Dla wielu krajów, w tym Polski, opracowano niezależne tabele SCORE, uwzględniające lokalne uwarunkowania epidemiologiczne. Oczywiście tego typu tabele nie wyczerpują złożonej indywidualnej oceny ryzyka u poszczególnego pacjenta. Ryzyko wyliczone na podstawie skali będzie zaniżone w przypadku występowania dodatkowych czynników takich jak: otyłość brzuszna, wybitnie mała aktywność fizyczna, niski status socjoekonomiczny, cukrzyca, niskie stężenie cholesterolu HDL, przewlekła choroba lub niewydolność nerek, potwierdzona miażdżyca bezobjawowa, rodzinna hipercholesterolemia czy wspomniany wcześniej rodzinny wywiad przedwczesnego występowania ChUK.

A czy możemy określić, jak zapadalność na ChUK wśród Polaków wygląda na tle mieszkańców innych krajów europejskich?

Polska znajduje się w grupie państw europejskich o dużym ryzyku wystąpienia ChUK. Liczbę osób z przewlekłą chorobą niedokrwienną serca czyli po przebytym zawale serca oraz z postacią stabilnej dławicy piersiowej ocenia się w Polsce na ok. 1,2mln. Rocznie hospitalizowanych jest ponad 175tys. osób z przewlekłą chorobą niedokrwienną oraz ponad 100tys. z powodu ostrego zespołu wieńcowego. W ostatnich latach obserwuje się z każdym rokiem kilkuprocentowy spadek liczby powyższych hospitalizacji, jednak wciąż wzrasta liczba chorych z niewydolnością serca. A to – paradoksalnie – wiąże się ze wzrastającą przeżywalnością chorych z zawałami serca.

Polska od lat znajduje się na niechlubnym podium krajów europejskim o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu. Czy szkodliwe substancje znajdujące się w powietrzu mogą wpływać na zapadalność i rozwój chorób układu krążenia?

Rozwój chorób układu sercowo – naczyniowego jest w znacznym stopniu uwarunkowany stylem i miejscem życia oraz współistniejącymi czynnikami ryzyka. Obecnie wyróżnia się prawie 300 czynników ryzyka miażdżycy. Zgodnie z aktualnymi poglądami czynniki te możemy podzielić na kilka grup: czynniki psychosocjalne t.j. wykształcenie, stan zatrudnienia, typ pracy, dochód, stan cywilny, poglądy zdrowotne, obecność i nasilenie depresji oraz stresu, brak wsparcia najbliższych itd; czynniki behawioralne: palenie tytoniu, niewłaściwa dieta, niska aktywność fizyczna, spożywanie alkoholu, zaburzenia snu; czynniki somatyczne: nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, cukrzyca, otyłość, występujące zarówno pojedynczo jak i w zespołach objawów.

W ostatnich latach jednak coraz większą uwagę przykłada się do czynników środowiskowych, takich jak szkodliwe warunki pracy, hałas czy wspomniane zanieczyszczenie środowiska – głównie powietrza i wody. W kwestii zanieczyszczeń powietrza szczególnym zainteresowaniem objęto tlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki, ozon, metale ciężkie i pyły, z uwzględnieniem PM10, PM2,5 oraz form pośrednich. Zanieczyszczenia te, przenikając przez drogi oddechowe, dostają się do układu krążenia, a tu poprzez funkcję śródbłonka naczyniowego mają niebagatelny wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. Zanieczyszczenia pyłowe wiążą się ze wzrostem liczby hospitalizacji i zgonów z przyczyn chorób układu krążenia, zwłaszcza u osób z już istniejącą niewydolnością serca, arytmiami lub obiema jednostkami chorobowymi jednocześnie. Wiele znanych innych czynników ryzyka sercowo – naczyniowego, jak nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, węglowodanowej, palenie tytoniu znajdują swój wspólny mianownik w zaburzeniach homeostazy śródbłonka, którego dysfunkcja charakteryzuje się zaburzeniem równowagi pomiędzy zdolnością do rozszerzania naczynia, a właściwościami obkurczającymi, wzrostem aktywności prozapalnej i prozakrzepowej. To w prostej linii prowadzi do nasilenia miażdżycy, zawałów czy udarów.

Podczas dni z wysokimi stężeniami zanieczyszczeń powietrza zauważalny jest wzrost hospitalizacji z powodu zaburzeń układu odddechowego. A jak wygląda to w przypadku pacjentów z ChUK? 

Jedna z ostatnich analiz przeprowadzonych w 90 największych miastach USA (w Polsce brakuje analogicznych badań), wskazuje na szacowany dzienny wzrost całkowitej śmiertelności z przyczyn sercowo – płucnych odpowiednio na 0,21% i 0,31% na każdy wzrost stężenia pyłów PM10 o 10 μg/m3.

Czynnikami ryzyka rozwoju miażdżycy, zawału serca, udaru i zakrzepicy u osób eksponowanych na zanieczyszczenia związane z ruchem ulicznym są przede wszystkim cząsteczki organicznego i nieorganicznego węgla. W badaniu Pekannen i wsp. obserwowano istotny związek pomiędzy wystąpieniem niedokrwienia mięśnia sercowego podczas próby wysiłkowej, a narażeniem na PM w okresie ponad 2 dni przed badaniem. Znaczące zależności zidentyfikowano również między wystąpieniem objawów, a ostrą (okres 2 godzin przed wystąpieniem objawów) i podostrą (średnie kilkudniowe) ekspozycją na PM2,5. U pacjentów z miażdżycą, ostry zespół wieńcowy może zostać wywołany poprzez zmniejszenie przepływu krwi przez mięsień sercowy w wyniku nagłego skurczu tętnicy lub destabilizacji blaszki miażdżycowej z towarzyszącą dysfunkcją śródbłonka.

Znając skalę problemu i ryzyko zdrowotne pozostaje nam zadać sobie pytanie – czy i jak możemy zapobiegać chorobom układu krążenia?

Nie jest możliwe zdefiniowanie jednego decydującego czynnika ryzyka, którego eliminacja uchroni nas przed zapadnięciem na ChUK. Jednak możemy stwierdzić, iż brak aktywności fizycznej, niewłaściwa dieta, palenie tytoniu czy stres to czynniki ryzyka większości chorób układu krążenia, na które większość Polaków „pracuje” od najmłodszych lat. Do tego dochodzą czynniki genetyczne i środowiskowe, które z całą pewnością odgrywają istotną rolę w rozwoju takich chorób jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca.

Jak pokazują wyniki europejskich badań epidemiologicznych stosowanie zaleceń dotyczących prewencji ryzyka sercowo – naczyniowego przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej jest dalekie od ideału. Gdyby jednak opracować skróconą receptę na osiągnięcie niskiego ryzyka chorób sercowo – naczyniowego zawierałaby ona rekomendacje dotyczące eliminacji używek, zdrowego odżywiania, regularnej aktywności fizycznej, unikania stresu oraz życia w zdrowym i czystym środowisku.

Należy jednocześnie pamiętać, iż redukcja ryzyka jest największa, gdy traktujemy ją jako proces ciągły – począwszy od świadomej zdrowej ciąży, poprzez dzieciństwo, lata dorosłe aż do późnej starości. Dlatego należy dążyć do tego, by już dzieci potrafiły zdefiniować i wybrać prozdrowotne zachowania, począwszy od zwiększonego spożycia owoców i warzyw, potrzeby ruchu, aż do świadomej troski o otaczające nas środowisko i wpływu, jakie na nie wywieramy.

Dr n. med. Adam Stańczyk jest specjalistą chorób wewnętrznych, hipertensjologiem. Pracuje jako asystent Oddziału Kardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny, Kliniki Kardiologii i Chorób Wewnętrznych Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie. Do jego zainteresowania zawodowych należą: diagnostyka omdleń, diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego, choroba wieńcowa, niewydolność serca oraz nieinwazyjna diagnostyka kardiologiczna.

Rozmawiała: Weronika Piestrzyńska, HEAL
zrodlo: http://healpolska.pl/aktualnosci/dbajmy-o-serce-i-srodowisko/

Smog

Wśród mieszkańców Skawiny, dbanie o jakość powietrza, stało się normą. Mieszkańcy korzystają programów dotacyjnych, pozwalających na poprawę energetyczności cieplnej swoich (...)
czytaj całość
Wysokie zanieczyszczenie powietrza z ostatnich dni pokazało, że walka ze smogiem stoi w miejscu. Polski Alarm Smogowy apeluje do Premiera (...)
czytaj całość
„Czyste powietrze” to flagowy antysmogowy projekt polskiego rządu. Dotacje z programu mają pomóc w pozbyciu się zanieczyszczeń pochodzących z 3 (...)
czytaj całość
W tym roku po raz pierwszy 7 września obchodzimy zainicjowany przez ONZ International Day of Clean Air for blues skies, (...)
czytaj całość
Recepta PAS na czyste miasta Rządowa polityka anytysmogowa zaniedbuje zanieczyszczenia powietrza pochodzące z transportu – stwierdzaPolski Alarm Smogowy i proponuje zestaw (...)
czytaj całość
W poniedziałek, 21 października aktywiści Dolnośląskiego Alarmu Smogowego zorganizowali symboliczny pogrzeb węgla brunatnego pod oknami Marszałka Województwa Dolnośląskiego, domagając się (...)
czytaj całość
Przed rozpoczęciem nowego sezonu grzewczego Dolnośląski Alarm Smogowy (DAS) po raz kolejny zlecił badania opinii publicznej.
czytaj całość
Polski Alarm Smogowy zaniepokojony niską skutecznością programu Czyste Powietrze skierował do prezesa NFOŚiGW Piotra Woźnego list z apelem o jego (...)
czytaj całość
więcej
2019-06-28
Raport PAS – Kontrola jakości węgla do szybkiej poprawy
2019-04-06
Ministerstwo Środowiska robi ludzi w balona
2019-02-24
Rekuperacja zamiast oczyszczaczy!
2019-02-22
Alarm smogowy w miastach
2019-01-08
PAS ocenia antysmogowe działania rządu – pomimo postępów smog wciąż (...)
2018-11-15
Poza kontrolą - analiza systemu kontroli palenisk domowych.
2018-10-23
Wspieranie budynków wielorodzinnych i jednorodzinnych
2018-10-08
WIOŚ: Trudno jest z państwem rozmawiać, bo wy nie chcecie (...)
2018-09-12
NIK: Spaliny są mordercze
2018-09-11
Toksyczne podkłady kolejowe w sprzedaży – PAS wnosi do GIOŚ (...)
2018-09-01
Ogromne koszty zdrowotne i finansowe smogu z niskiej emisji – (...)
2018-08-18
Sprzedaż odpadów węglowych lub zdrowie ludzi
2018-08-17
Rząd szykuje projekt dotyczący lokalizowanau inwestycji uciążliwych zapachowo
2018-07-18
Kopalnia Turów z koncernu PGE zaprzecza, że dokłada się do (...)
2018-07-06
Sejm przyjął ustawę o monitoringu i kontroli jakości paliw stałych
2018-06-21
Pożary wysypisk to objaw systemowej choroby
2018-05-16
Zbliża się dzień dziecka w Worku Turoszowskim. Czy wszystkie (...)
2018-05-12
Fikcja tanich mieszkań w Warszawie
2018-04-25
Bogatynia, jedno z najbardziej zanieczyszczonych miast – co dalej?
2018-04-23
Informacja prasowa Polskiego Alarmu Smogowego
2018-04-18
Dolny Śląsk bez Smogu - Podsumowanie
2018-03-22
Podkłady kolejowe: toksyczny opał na wyciągnięcie ręki
2018-03-10
Dolny Śląsk bez smogu w Kątach Wrocławskich
2018-03-08
Klient wydając 1000 złotych otrzymywał towar warty 800
2018-03-07
Wydzierżawimy naszym mieszkańcom nowoczesne piece węglowe
2018-03-05
Polski Alarm Smogowy: program SmogStop nie może ograniczać się do (...)
2018-02-14
Koniec karnawału: czas na rachunek sumienia i skuteczną walkę ze (...)
2018-01-09
Rok po wielkim smogu: Greenpeace i samorządowcy apelują do ministra (...)
2018-01-03
Jak polskie miasta walczą ze smogiem?
2017-12-31
Dolny Śląsk bez smogu w Gryfowie Śląskim
2017-12-14
Dzieci chorują przez smog,
2017-11-19
Europejski wskaźnik jakości powietrza: aktualne informacje o jakości powietrza na (...)
2017-11-04
Poprawa jakości powietrza w europejskich miastach przełoży się na znaczne (...)
2017-10-16
Dolny Śląsk się dusi. Potrzebujemy uchwał antysmogowych jak powietrza!
2017-09-28
URSUS wraca do Warszawy
2017-09-23
Jak finansować walkę ze smogiem? Pomogą banki?
2017-09-18
Dlaczego zakaz palenia węgla i drewna w uzdrowiskach, Wrocławiu i (...)
2017-09-18
Komunikat Dolnośląskiego Alarmu Smogowego
2017-09-15
Apel: Stop przywilejom dla elektrowni węglowych w Polsce!
2017-09-06
Przełom w walce ze smogiem – kopciuchy odchodzą do lamusa
2017-08-24
Konsultacje społeczne uchwał antysmogowych
2017-08-24
Rząd zabija Polaków węglowym smogiem
2017-08-08
Więcej czujników może pomóc w walce ze smogiem
2017-08-04
Polacy za strefami niskoemisyjnymi w miastach
2017-05-31
Węglokoks Energia zamierza zgazowywać muł węglowy
2017-05-31
Górne spalanie nie uwolni nas od smogu.
2017-05-10
Wrocławianie coraz bardziej poruszeni smogiem
2017-05-04
Domagamy się czystego powietrza w uzdrowiskach
2017-04-28
MIiB o programie termomodernizacji budynków jednorodzinnych podczas debaty w NIK
2017-04-18
Ratujmy uzdrowiska i miasta w kotlinach sudeckich - dość trucia (...)
2017-04-12
O SMOGU jak zwykle, czyli wokół ogona. GALERIA Wroclove bez (...)
2017-04-04
Nareszcie łączenie zdrowia i ochrony środowiska.
2017-04-03
Dolny Śląsk bez smogu?
2017-03-24
Mamy projekt uchwały antysmogowej
2017-03-22
Smog nie kończy się na granicach wielkich miast
2017-02-27
W "Pracowni miast" dyskutowali jak skuteczniej walczyć ze smogiem na (...)
2017-02-27
Dolnośląski Alarm Smogowy na spotkaniu w wielkopolskim Kępnie
2017-02-22
"Antysmogowe" rozporządzenie napisano tak, żeby nie działało
2017-02-01
Stanowisko Rady Krajowej Partii Zieloni w sprawie antysmogowego projektu rządu.
2017-01-27
Polski węgiel truje mniej. Minister Szyszko w Sejmie o smogu
2017-01-19
Kępno się dusi od smogu. Co zrobią władze?
2017-01-13
Ludzie, ogarnijcie się, smogu nie ma!
2017-01-11
Walka ze smogiem to obowiązek samorządów!
2017-01-02
Europa broni się przed smogiem, Polacy trują się dalej i (...)
2016-12-14
Dolny śląsk: raport DAS - straże miejskie vs smog
2016-12-09
Rada UE zatwierdziła przepisy ws. limitów emisji zanieczyszczeń powietrza
2016-11-24
Spalanie paliw kopalnych zagraża dzieciom
2016-11-24
51 tys przedwczesnych zgonów w Polsce
2016-11-20
Zabrze: Będzie czystsze powietrze. Na kominy założymy elektrofiltry
2016-11-18
Ministerstwo Środowiska lekceważy zdrowie Polaków
2016-11-15
Wrocław: Sezon na smog
2016-11-09
Przyłącz się i odetchnij
2016-11-08
O zanieczyszcze- niach bez tajemnic.
2016-11-02
Smog, zanieczyszczenie powietrza: paliwa stałe nie muszą truć
2016-09-27
Kraków walczy o czyste powietrze
2016-09-25
Smog dotarł do mózgu – najnowsze badania naukowców z Lancaster
2016-09-14
Krynica 2016. Jakość powietrza przebiła się do polityków
2016-09-13
Palenie śmieci to oszczędność wyłącznie pozorna
2016-09-07
Opolanie dopłacą do ekologii. Warszawa wstrzymała nam dofinansowanie
2016-09-03
Małopolanie czekają na antysmogowe przyspieszenie
2016-08-24
Niska świadomość niskiej emisji
2016-08-21
Smog problemem Warszawy. Co poprawi jakość powietrza w mieście?
2016-07-23
JAWOR - Program pożyczkowy na termomodernizację dla osób fizycznych
2016-06-27
Dofinansowanie do ograniczenia niskiej emisji w woj. śląskim
2016-06-23
Zanieczyszczenie powietrza we Francji większe niż w Polsce? Sprawdzamy.
2016-06-03
DAS i marszałek Przybylski wspólnie przeciwko smogowi.
2016-06-02
Dolny Śląsk nie chce się dusić!
2016-05-30
Lokalne Partnerstwa Niskoemisyjne – katalizator zmian na lepsze!
2016-05-18
Podsumowanie sezonu smogowego 2015/2016
2016-05-17
Żywiec: Mają najcięższe powietrze w Polsce
2016-04-21
Nasze serca potrzebują czystego powietrza
2016-03-24
Metropolia warszawska wspólnie przeciw zanieczyszcze- niom powietrza
Licencja Creative Commons Materiały zgromadzone na serwisie dostępne są na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe
Korzystanie z naszego serwisu oznacza akceptację przez Państwa naszej Polityki prywatności.
Zobacz więcej