Pod prąd lipiec 2023

Rząd ogłasza wygraną, chociaż postępowanie trwa. Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wydane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny postanowienie o wstrzymaniu wykonalności decyzji środowiskowej dla Turowa. Nie kończy to jeszcze sprawy kopalni, gdyż o prawidłowości decyzji środowiskowej WSA będzie dopiero orzekał.
To, że mamy do czynienia z manipulacją zauważyli sami związkowcy KWB Turów. Wiedzą oni, że koncesja została wydana z błędami, ale dopiero teraz zgłaszają swoje niezadowolenie. W efekcie wykrycie tych błędów może oznaczać dla zakładu spore problemy.

"Nawet Federacja Związków Zawodowych działających na terenie kopalni Turów zwracała uwagę na to, że w przypadku przedłużenia koncesji na wydobycie, doszło do nieprawidłowości. W pełni zgadzamy się z obawami, jakie wyrażają związkowcy i tak samo jak oni uważamy, że nastąpiły nieprawidłowości w postępowaniu koncesyjnym, za które odpowiada PGE i rząd premiera Morawieckiego. Jednak najbardziej rażącym błędem z ich strony jest brak dobrego planu sprawiedliwej transformacji energetycznej, który pozbawił region turoszowski środków unijnych" – powiedziała Anna Meres z Greenpeace.

Senat RP 14 lipca br. odrzucił w całości przegłosowaną już w Sejmie (16.06.2023r.) nowelizację ustawy prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw, która zakładała m.in. ochronę złóż kopalin w Polsce i wprowadzenie definicji złoża strategicznego. Za wnioskiem o odrzucenie noweli głosowało 51 senatorów, przeciw było 43, a jeden wstrzymał się od głosu. Senatorowie przyjęli argumenty i zdecydowanie krytyczne stanowisko licznych organizacji pozarządowych w tym Fundacji RT-ON i Fundacji Frank Bold. Przeciwnicy ustawy od wielu miesięcy wskazywali na jej możliwą niekonstytucyjność, naruszenie prawa własności oraz kompetencji samorządów. Chodzi m.in. o nieuznanie gminy za stronę postępowania i wykluczenie samorządu z procesu decyzyjnego, brak możliwości odwołania od decyzji o uznaniu złoża za strategiczne oraz brak odszkodowania dla właścicieli nieruchomości położonych na strategicznych złożach np. węgla brunatnego.

27.07.2023r. odbyło się w Sejmie posiedzenie połączonych Komisji do Spraw Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych wraz z Komisją Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa na temat rozpatrzenia uchwały Senatu ws. ustawy o zmianie ustawy – Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3515). Co zaskakujące wspomniane wyżej komisje, wbrew oczekiwaniom przedstawicieli większości sejmowej i obecnego na posiedzeniu Wiceministra Dziadzio (Gł. Geolog Kraju) podtrzymały veto Senatu (!) , rekomendując przyjęcie uchwały Senatu, co oznaczałoby w finale odrzucenie ustawy.

Koalicja RT-ON od lat walczy w tej sprawie oraz nagłaśnia problem tzw. ochrony złóż strategicznych, którego konsekwencją byłoby zablokowanie rozwoju gmin położonych na złożach węgla brunatnego. Jak relacjonuje Tomasz Waśniewski (Fundacja RT-ON) - uczestnik posiedzeń komisji ws. nowelizacji p.g.g. w Sejmie i Senacie - minister Dziadzio, np. podczas posiedzenia komisji w Senacie (11.07.23) bez ogródek przyznał, że w ustawie chodzi o zabezpieczenie złóż węgla brunatnego pod kopalnie odkrywkowe. Wg jego planów obszar „chroniony” ma obejmować „jedynie” sto kilkadziesiąt tysięcy hektarów zaś złóż strategicznych węgla brunatnego ma być ok.12 (!). Nie trudno zgadnąć o jakie złoża chodzi i jakie społeczności lokalne byłyby pokrzywdzone blokadą rozwoju. Głosowanie Sejmu ws. przyjęcia lub odrzucenia veta Senatu było pierwotnie w porządku posiedzenia Sejmu 27 lipca ale ostatecznie z niego spadło. Kolejne posiedzenie Sejmu 16-17 sierpnia. Liczmy, że zgodnie ze stanowiskiem połączonych Komisji posłowie przyjmą uchwałę Senatu o odrzuceniu nowelizacji ustawy prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw i wyrzucą ją tam gdzie jej miejsce tj. do kosza. Byłby to niewątpliwy sukces i pokaz skuteczności społeczeństwa obywatelskiego podobny do tego z jesieni 2019 r. gdy jako Koalicja RT-ON protestując pod Sejmem zablokowaliśmy tzw. specustawę górniczą.

Rząd ma coraz więcej problemów z ochroną środowiska. Mnożą się procesy oraz wyroki nakazujące np. wstrzymanie inwestycji. Jako obywatele wiemy, że państwo prawa u nas w zasadzie już nie działa. Teraz niewykonywanie wyroków ma się stać legalne. Nowelizacja tzw. ustawy ocenowej to nie tylko zamach na przyrodę. Ustawa ta odbierze możliwość konsultacji społecznych. W zasadzie wszystko, co rząd uzna za „strategiczne” będzie można wcielić w życie. Rząd chce de facto rządzić spec ustawami.

NABE tworzone jest od dawna i akurat w wakacje zostały podjęte kolejne decyzje. Jak wiadomo aktywa węglowe mają być przekazane do NABE, aby koncerny energetyczne w pewnym sensie uwolniły się od balastu i opłat dodatkowych z tytułu emisji CO2. Pytanie dla kogo taka agencja będzie bezpieczna. Po przekazaniu aktywów do NABE, agencja będzie odpowiadać za większość energii produkowanej w Polsce. Jednocześnie stanie się monopolistą. Rząd nie chce jednak, aby instytucje kontrolne wtrącały się do projektu NABE.
Nowe informacje to także poprawki do ustawy o osłonach dla energetyków i górników węgla brunatnego. Wiadomo zatem, że NABE będzie się wiązało ze zwolnieniami górników. Nie jest znany harmonogram, gdzie zwolnienia będą miały miejsce w pierwszej kolejności. Na razie nie ma ani NABE, ani zgody na jej formę udzielonej przez Komisję Europejską. Wiadomo tylko, że będą zwolnienia w górnictwie węgla brunatnego.

Prof. Katarzyna Majbroda bada trendy społeczne w regionie Bogatyni związane z czekającą region transformacją. Jak twierdzi prof. Majbroda, wizje przyszłości różnią się zdecydowanie w zależności od wieku respondentów. Najmniej obaw mają ci, którzy kończą pracę w kombinacie, boją się ci, którzy pracują a najbardziej otwarte na dyskusję o przyszłości jest młode pokolenie. Niestety mieszkańcy nie znają żadnego harmonogramu, dotyczącego wyłączenia kopalni i elektrowni. Brak harmonogramu odejścia od węgla stanowi też istotny element poczucia braku bezpieczeństwa mieszkańców regionu. Nawet jeżeli do zamknięcia zostało jeszcze 20 lat, oznacza to, że czas najwyższy pomyśleć o transformacji. Z pojęciem tym w regionie ludzie kojarzą jednak coś negatywnego, a nie szansę na zmianę.