[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Skąd się wziął ten park ?

Wieczór nad jez. Ostrowiec. Foto Marek Czasnojć
Parki narodowe tworzy się w Polsce w taki sposób, by ich sieć zabezpieczyła najlepiej zachowane i najbardziej reprezentatywne fragmenty polskiego krajobrazu. Drawieński Park Narodowy jest parkiem reprezentującym krajobraz sandrowych, południowych skłonów Pojezierza Pomorskiego. Jest to młody krajobraz polodowcowy.
Krajobraz równin sandrowych chroni w Polsce także Park Narodowy "Bory Tucholskie". Jednak w przeciwieństwie do Borów, sandry Puszczy Drawskiej są znacznie żyźniejsze i bardziej zróżnicowane. Przyroda tego fragmentu Polski jest więc niepowtarzalna w swojej formie. A przy tym, jak na polskie warunki, zachowała się we względnie dobrym stanie.
Fragmenty Puszczy Drawskiej: uroczysko Radęcin, wyspy na jeziorze Ostrowiec, obecny rezerwat Stary Załom, były chronione już w latach 30-tych XX wieku. Po II wojnie światowej i przejęciu administracji przez Polskę odtworzono sieć dawnych rezerwatów. Pierwsze pomysły kompleksowej ochrony doliny Drawy pojawiły się już w latach 40-tych w środowisku kajakarzy.
Pomysł powołania parku narodowego zrodził się pod koniec lat 70-tych w kręgu szczecińskich i gorzowskich pracowników naukowych i regionalnych działaczy ochrony przyrody. Po kilkunastu latach starań i zabiegów, 1 maja 1990 r., utworzenie Drawieńskiego Parku Narodowego stało się faktem. Dziś jest on jednym z 22 parków narodowych w kraju, a wspólnie z innymi obszarami i obiektami chronionymi: siecią rezerwatów przyrody, użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych i pomników przyrody jest elementem systemu ochrony przyrody naszego regionu.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Gdzie jesteśmy ?

Drawieński Park Narodowy leży na tzw. Równinie Drawskiej, wchodzącej w skład Pojezierza Pomorskiego w północo-zachodniej Polsce. Park zajmuje centralną część dużego, liczącego około 1000 km2 powierzchni kompleksu leśnego, zwanego Puszcza Drawską lub Puszcza Nad Drawą.
Park leży w całości w zlewni rzeki Drawy, która wspólnie ze swym dopływem Płociczną, stanowi jego główną oś hydrograficzną.
Położenie geograficzne Drawieńskiego Parku Narodowego wyznaczają współrzędne:
DPN leży w trzech województwach: w czterech powiatach: w sześciu gminach:



[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Co zostało po lodowcu ?

Środkowa cześć Puszczy Drawskiej zajmuje rozległe pole sandrowe, usypane około 12 tys. lat temu z piasków i żwirów naniesionych przez wody spływające z topniejącego lodowca. Tylko pozornie pole to jest równiną. Urozmaicają je przede wszystkim głęboko wcięte doliny rzek oraz zagłębienia wytopiskowe i rynny polodowcowe, wypełnione jeziorami i torfowiskami. Rynny tworzą skomplikowaną siatkę przecinającą sandr w różnych kierunkach.
Miejscami spod sandrowych pasków wystają płaty glin zwałowych polodowcowej moreny dennej. Ze względu na większą żyzność gleb z nich wykształconych, rozwinęły się na nich polany osadnicze, np. Drawieńska i Miradzka. Na polanach oraz w sąsiedztwie rynien terenowych spotyka się niewielkie wzniesienia pochodzenia kemowego.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Jezioro Marta. Foto Marek Czasnojć.Jeziora

W lasy Puszczy Drawskiej wtapia się kilkadziesiąt jezior. Uderzająca jest ich różnorodność, skupiona na tak niewielkim obszarze.
Prawdziwymi klejnotami wśród jezior Puszczy Drawskiej znajdziemy szmaragdowe, mezotroficzne jeziora ramienicowe o bardzo czystej wodzie. Największe ich skupienie znajduje się w granicach parku narodowego.
Okolone torfowym płem, drzemią wśród sosnowych borów ciemne jeziorka dystroficzne.
Jak i gdzie indziej w Polsce, pospolite w Puszczy Drawskiej są także jeziora eutroficzne, okolone trzcinowymi szuwarami i oczeretami.
Oprócz dużych jezior, ogromne znaczenie dla zachowania różnorodności wodnej i błotnej przyrody mają także drobne zbiorniki wodne: torfianki, oczka śródleśne i śródpolne oraz astatyczne, sezonowo wysychające bajorka i bagienka.
Rozmaitość sytuacji terenowych, w jakich leżą jeziora, oraz różnorodność kształtu ich mis sprawia, że niemal każdy z jeziornych ekosystemów funkcjonuje inaczej. Znajdziemy w Puszczy jeziora, zwane polimiktycznymi, których wodę miesza do dna niemal każdy silniejszy wiatr. Znajdziemy akweny dimiktyczne, których wody mieszają się zwykle tylko dwa razy w roku. Znajdziemy też jedno z trzech znanych w Polsce jezior, których woda nie miesza się do dna nigdy, meromiktyczne jezioro Czarne.
Największe jezioro Puszczy to jezioro Ostrowiec, najgłębsze - jezioro Dubie, najczystsze - Pecnik Duży, przyrodniczo najciekawsze - jezioro Czarne. O miano najpiękniejszego rywalizować mogą: Płociowe, Marta, Szczuczarz, Duży i Mały Pecnik, Krzywe, Szerokie, Dominikowskie... Jednak każde z nich, także zagubione wśród lasów: Perkoz, Wyrwa, Kocie, Jamno, Drogie, Szerokie, Nowokorytnickie i inne - ma swój niepowtarzalny urok...
Każde z jezior Puszczy jest odrębnym, swoistym ekosystemem o własnym, niepowtarzalnym obliczu. W głębi każdego z nich tętni widzialne i niewidzialne życie mrowia organizmów. Drobne składniki planktonu i bentosu; ryby: płoć, okoń, szczupak, sieja, sielawa, pstrągi i inne gatunki, wodne rośliny: rogatki, wywłóczniki, rdestnice, moczarka, grzybienie, szuwary trzcin i turzyc - wszystkie te elementy składają się na niepowtarzalną przyrodę każdego zbiornika.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Rzeki

Płóciczna na Karolince. Foto Jerzy PłotkowiakCzym byłaby Puszcza Drawska, gdyby nie przecinające ją rzeki ? Są takie jak rzeki pomorskie. Dzięki temu, że płyną przez jeziora i zasilane są często źródłami, zmienność przepływów i stanów wody w ciągu roku jest stosunkowo niewielka. Bogaty za to jest świat ich zwierząt i roślin.
W rzekach Puszczy rządzi obecnie przyroda. Woda swobodnie podmywa ich brzegi, wokół zwalonych w nurt martwych drzew powstają mielizny i przegłębienia. Pod konarami i korzeniami kryją się ryby, a dno porastają typowe dla takich środowisk rośliny. Tylko resztki dawnych bindug, ruiny młynów i jedyna czynna elektrownia wodna Kamienna na Drawie świadczą o dawniejszych próbach ujarzmienia i wprzęgnięcia do pracy bystrych rzek puszczańskich. Dziś interesują się nimi głównie wędkarze, przezywający tu swoją przygodę z pstrągiem czy lipieniem.
Z rzekami związane są szczególnie: pstrąg, łosoś, brzana, kleń, strzebla i lipień. Pod korzeniami drzew kryją się miętusy W dolnej Drawie spotyka się tez sumy. Nad wodą zobaczyć można typowe dla dolin rzecznych ptaki: zimorodka, pliszkę górska i pluszcza, a na tafli wody: gągoła, nurogęś, krzyżówkę i łyskę. Rzek trzymają się też: bóbr i wydra.
Spośród świata roślin nurtu rzeki najbardziej typowe dla wód płynących są biało kwitnące włosieniczniki. W rzekach znajdziemy tez lubiące prąd formy łączenia i jeżogłówki, a także rdestnice, rogatki, wywłócznik, moczarkę, a nawet ramienice.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Klimat i pogoda

Przed wiosenną burzą na Moczelach. Foto Jerzy PłotkowiakPuszcza Drawska, położona na południowym skłonie Pojezierza Pomorskiego, ma klimat przejściowy między ostrym klimatem Pomorza a łagodniejszym klimatem nizin wielkopolskich. Wyraźne są tu wpływy morskie i atlantyckie.
Cechami klimatu Puszczy Drawskiej są: Ale to co chcesz wiedzieć, to pewnie odpowiedź na pytanie: Jaka będzie jutro pogoda ? No to zajrzyj tutaj albo tutaj.





Klimat Puszczy Drawskiej w statystyce:

Dni bezchmurnych 40 w roku
Dni z całkowitym zachmurzeniem 130 w roku
Dni bardzo mroźnych (<-10°C) 1 w roku
Dni mroźnych (< 0°C) 32 w roku
Dni chłodnych (0-25 °C) 102 w roku
Dni gorących (25-30 °C) 29 w roku
Dni upalnych (>30°C) 5 w roku
Średnia roczna temperatura 7,9°C
Dni bez opadu 152 w roku
Dni z deszczem 172 w roku
Dni z silnym deszczem (>1mm) 112 w roku
Dni z ulewą (>10 mm) 13 w roku
Dni z burzami 24 w roku
Dni z opadem śniegu 42 w roku
Dni z pokrywą śniegu 40-60 w roku
Średni opad roczny 592 mm
- w tym w półroczu letnim 342 mm (58%)
Okres wegetacyjny 210 dni
Średnie miesięczne temperatury w Puszczy Drawskiej

mies. I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
śr. Temperatura -2 0 3 7 13 16 17 17 13 8 3 0





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Szata roślinna

Rosiczka pośrednia. Foto Marek CzasnojćWystępujące na powierzchni niewiele ponad 100 km2: prawie 900 gatunków roślin naczyniowych, prawie 150 gatunków drzew i krzewów i ponad 200 różnych zespołów roślinnych to poziom różnorodności szaty roślinnej nieczęsto spotykany w Polsce. Między innymi ze względu na to bogactwo Puszcza Drawska jest jednym z ciekawszych botanicznie regionów w północno-zachodniej Polsce.
Do największych botanicznych osobliwości regionu należą stanowiska chamedafne północnej, turzycy ptasie łapki i lipiennika Loesela. Botaników zachwyca dobry stan zachowania wielu fitocenoz torfowiskowych, bogata flora łąk, roślinność i flora związana z ekosystemami rzecznymi, flora źródlisk i jezior, a także dobrze zachowane ekosystemy buczyn (sławny Rezerwat Radęcin !) i borów sosnowych.
Flora środkowej części Puszczy Drawskiej - a w tym Drawieńskiego Parku Narodowego - dzięki stanowi swego zachowania jest ewenementem na polskim niżu i zasługuje na troskliwą ochronę. [Więcej]





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Rozmiar: 10448 bajtówŚwiat zwierząt

Centralną część Puszczy Drawskiej cechują niebanalne walory faunistyczne. Zarówno wśród ptaków, ssaków, jak i wśród płazów, gadów, ryb i bezkręgowców znajdują się przykłady gatunków ginących w Polsce, które jednak właśnie tutaj znalazły ostoję. Nalezą do nich np.: rybołów, bielik, włochatka, jarząbek, wydra, bóbr, żółw błotny, wąż gniewosz, rzekotka drzewna, lipień, troć jeziorowa i wędrowna, certa, brzana, motyl czerwieńczyk dispar, rzadkie gatunki ważek i chruścików i wiele innych. Niemal w każdej grupie zwierząt podać można przykłady gatunków szczególnie cennych.
Ewenementem jest fauna ryb w wodach centralnej części Puszczy Drawskiej, licząca ponad 40 gatunków ryb, w tym silne populacje wielu gatunków bardzo rzadkich w kraju.
Nie wszystkie osobliwości fauny Puszczy Drawskiej udało się dotychczas poznać. Takie grupy systematyczne jak np. gąbki, pająki czy cały szereg grup owadów, wciąż czekają na rozpoznanie.
O istotnym znaczeniu centralnej części Puszczy Drawskiej, w tym szczególnie obszaru Drawieńskiego Parku Narodowego, dla zachowania i ochrony ginących gatunków fauny, decyduje jednak nie tylko bogactwo gatunkowe ani występowanie pojedynczych, ginących lub zagrożonych gatunków, ale także charakter fauny jako całości. W tym terenie cechuje ją wysoki, znacznie przewyższający przeciętną stopień naturalności, wyrażający się między innymi dużym udziałem gatunków związanych z naturalnymi ekosystemami a małym - gatunków towarzyszących człowiekowi. Charakterystyczne dla Parku jest występowanie i wysoka liczebność szeregu gatunków puszczańskich, typowych dla rozległych, zwartych lasów, a także dla polodowcowego krajobrazu Pomorza.
Fauna Puszczy Drawskiej i Drawieńskiego Parku Narodowego, postrzegana jako całość, jest pod tym względem ewenementem na nizinach Polski. Zasługuje więc na pieczołowitą ochronę. [Więcej] [Plan ochrony fauny]





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Śródleśne torfowisko. Foto Marek CzasnojćTorfowiska

Specyficzne ekosystemy zbudowane ze złoża zakumulowanego torfu i porastającej go roślinności. Rozwijają się w warunkach wysokiego uwilgotnienia i stałego zasilania w wodę, w wyniku przekształcania się resztek roślinnych w torf. Wyróżnić można wiele typów ekologicznych torfowisk, a Puszcza Drawska jest obszarem, gdzie są one spotykane niemal w całej skali swej zmienności. W zależności od sposobu zasilania w wodę wyróżnić można tu: torfowiska ombrogeniczne (zasilane wodami opadowymi), torfowiska kotłowe (wypełniające bezodpływowe zagłębienia), torfowiska zalewowych teras rzecznych, torfowiska przyjeziorne, torfowiska źródliskowe. W zależności od porastającej torfowisko roślinności mówić można o torfowiskach mszarnych, mechowiskowych, szuwarowych lub leśnych. W zależności od żyzności złoża torfu (i w związku z tym od warunków życia roślin na torfowisku) wyróżniamy torfowiska oligotroficzne (skąpożywne), mezotroficzne (przejściowe) i eutroficzne (żyzne).
"Szkolny" podział na torfowiska wysokie, przejściowe i niskie jest mylący i niewiele ma wspólnego z terenową rzeczywistością w Puszczy Drawskiej. Oligotroficzne torfowiska mszarne występują najczęściej w bezodpływowych zagłębieniach terenowych wytopiskowego pochodzenia. Czasami oligotroficzne mszary okalają znajdujące się w takich zagłębieniach jeziorka dystroficzne. Torfowiska mezotroficzne, porosłe roślinnością turzycowo-torfowcowo-mszystą, łozowiskami z wierzbą uszatą, bądź ubogimi olsami torfowcowymi, najczęściej wypełniają lądowiejące końce i zatoki jezior. Mezotroficzny charakter mają także unikatowe, porośnięte roślinnością mechowiskową torfowiska rozwijające się na wypływach wód podziemnych. Kompleksy eutroficznych torfowisk, porosłych szuwarami, łozowiskami lub olsami związane są z dolinami rzecznymi oraz z obrzeżem niektórych jezior.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Źródła

Źródliska Pod Kasztanem. Foto Marek CzasnojćWażnym elementem krajobrazu Puszczy Drawskiej są liczne wypływy i wysięki wód podziemnych. Piaszczysta, sandrowa równina sprzyja infiltracji wód opadowych w głąb ziemi, skąd wydobywają się one systemami wypływów, rozwiniętych odpowiednio do budowy geologicznej terenu, często np. na krawędziach dolin rzecznych bądź u podnóża piaszczystych pagórków w dolinach rzek, stanowiących tzw. okna hydrologiczne i przebijających nieprzepuszczalne warstwy glin. Wypływy te - a w samym Drawieńskim Parku Narodowym zaobserwowano ponad 70 ich skupień - przybierają różną postać, od wolno sączące się wysięki, przez niewidoczne, podziemne wypływy zasilające torfowiska źródliskowe lub ukryte w dnie jezior i rzek, po żywe, obficie bijące źródła i rozmyte wodami źródeł olsy, przez które woda wartko spływa strumyczkami do rzeki.
Źródła stanowią unikatowe biotopy. Często porasta je specyficzna roślinność z masowym udziałem rzeżuchy gorzkiej i typowych dla siedlisk źródliskowych wątrobowców i mchów. Ze strumyczkami sączącymi się od źródlisk związane jest także występowanie rzadkiej manny gajowej i potocznika wąskolistnego. Bardzo bogata i unikatowa jest np. fauna chruścików, których larwy żyją w źródłach.
W krajobrazie niżu polski wszystkie wypływy wód podziemnych zasługują na ochronę. W Puszczy Drawskiej zjawiska źródliskowe skupiają się: w całej dolinie Płocicznej, szczególnie na jej górnym odcinku, w dolinie Krępy, nad jez. Tuczno i w dolinie Runicy (uroczysko Pod Czapką !), nad jez. Sitno, w Rynnie Miradzkiej i na Łąkach pod Kasztanem, w okolicy jez. Drogiego i Łąk Nad Drogim, w okolicach jez. Jamno, na Łunoczce, Karolince i w okolicy Stawów UFO nad Płociczną, w uroczysku źródliskowy Grąd nad Drawą, w rynnie Moczelskiej i przy jez. Moczel oraz nad jez. Szerokim w rynnie Jezior Dominikowskich.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Lasy

Korony buków w Rezerwacie Radęcin. Foto Marek CzasnojćLas jest dominującym elementem krajobrazu Puszczy Drawskiej. Nie zawsze jednak zauważamy, jak różne są lasy Puszczy.
Najbardziej typowe dla Puszczy lasy to żyzne i kwaśne buczyny, dobrze zachowane w dolinie Drawy i na zachód od niej. Niegdyś zajmowały one znacznie większą powierzchnię, zostały jednak w znacznej części zniszczone w wyniku gospodarki leśnej i zamienione na sztuczne sośniny.
Kwaśne dąbrowy były niegdyś typem lasu dominującym w Puszczy. Niemal w całości zostały jednak zniszczone.
Pozornie pospolite bory sosnowe bez pomocy człowieka zajmowałyby najwyżej 15% powierzchni Puszczy. Znaczna część obecnych drzewostanów sosnowych to nie naturalne bory, a sztuczne lasy sosnowe posadzone na siedliskach ubogich lasów liściastych. Część z nich to w ogóle kilkudziesięcioletnie drzewostany pochodzące z sadzenia na gruntach porolnych.
Żyzne i zabagnione miejsca zajmują olsy a w dolinach rzek, w partiach regularnie zalewanych lub podmaczanych rzecznymi wodami, rosną łęgi olszowe. Do unikatów należą łęgi jesionowo-wiązowe, wykształcające się tylko w kilku miejscach. Wąskie skrawki nadzalewowej terasy i niektóre zbocza dolin rzecznych opanowały grądy; na innych zboczach panują kwaśne buczyny.
Na kwaśnych, skąpożywnych torfowiskach rosną bory bagienne i brzeziny bagienne. Wilgotne zagłębienia i okrajki torfowisk zajęły mroczne świerczyny.
Dzisiejszy obraz zróżnicowania szaty leśnej Puszczy Drawskiej (tzw. leśna roślinność rzeczywista) jest w znacznej części stworzony przez człowieka i odbiega od obrazu roślinności, jaka powstałaby gdyby mogły się zrealizować tendencje dynamiczne samej przyrody (tzw. roślinność potencjalna)
Część lasów w parku narodowym poddana jest tzw. ochronie biernej, to znaczy człowiek nie ingeruje w przebieg zachodzących w nich procesów
Duża cześć lasów, także w granicach parku, podlega tzw. przebudowie: przy pomocy umiejętnego wycinania i podsadzania drzew przekształca się ich skład gatunkowy na bliższy naturalnemu.
Lasy poza parkiem spełniają funkcje gospodarcze, to znaczy leśnicy hodują, pielęgnują i użytkują kolejne ich pokolenia. Stosują do tego cały arsenał środków, miedzy innymi tzw. rębnie zupełne i częściowe oraz tzw. cięcia pielęgnacyjne. Doświadczeni kilkusetletnią tradycją sztuki leśnej, starają się robić to z poszanowaniem leśnej przyrody, choć pogodzenie jej ochrony z użytkowaniem lasu jest zawsze pewnego rodzaju kompromisem.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Łąki

Storczyk stoplamek, jedna z piękniejszych roslin typowych dla łąk. Foto Jerzy PłotkowiakŚródleśne łąki, skupiające się przede wszystkim w dolinach rzecznych stanowią bardzo ważny element przyrody Puszczy Drawskiej. Kilka wieków gospodarczego użytkowania terenu sprawiło, że krajobraz Puszczy jest dziś półnaturalny, bogatym przyrodniczo krajobrazem, stworzonym wspólnie przez człowieka i przyrodę. Łąki, choć będące dziełem ludzkich rąk, są tego krajobrazu niezbywalnym elementem. Stanowią one ostoję dla wielu cennych gatunków roślin (np. goździk pyszny, nasięźrzał, stoplamki i inne storczyki). Również dla zwierząt łąki są bardzo ważne Związana jest z nimi cała, liczna i bogata fauna motyli. Łąki są miejscami ważnymi dla innych owadów, dla ptaków (gniazduje tu cała grupa gatunków specyficznych dla takich środowisk, żerują np. orliki krzykliwe) i ssaków (na łąki wychodzą żerować jelenie i sarny).
Aby zachować śródleśne łąki w krajobrazie Puszczy Drawskiej trzeba kontynuować tradycyjny sposób ich użytkowania. Powiem wywołane przyczynami ekonomicznymi zarzucanie koszenia łąk powoduje, że szybko zarastają one szuwarami i ziołoroślami, a później łozami i lasem, tracąc swe przyrodnicze walory. W Drawieńskim Parku Narodowym kilkanaście łąk jest stale koszonych tylko po to, by zachować bogactwo ich przyrody.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Nagrobek na zapomnianym cmentarzu w MiradzuPrzeszłość terenu

Historia opisywanego terenu jest burzliwą i złożoną historią pomorsko-brandenbursko-wielkopolskiego pogranicza. Komplikują ją dodatkowo działania rodów wielkich właścicieli tego terenu: Wedlów z Drawna i Tuczna, Czarnkowskich z Człopy, Gü ntersbergów z Kalisza. Prowadzona przez te rodziny polityka to wielokrotne, uzależnione od aktualnej koniunktury, zmiany sojuszy i podległości, a także wzajemne waśnie, spory i lokalne zajazdy.
Przez całe swe dzieje opisywany teren miał charakter pograniczny. Przyczyniło się to do wyhamowania tempa przekształcania przyrody przez człowieka, pośrednio umożliwiając utworzenie właśnie tu parku narodowego. Nawet dziś jeszcze dawne granice polityczne żywe są w formie granic administracyjnych. Po II wojnie światowej teren znalazł się na granicy czterech polskich województw: szczecińskiego, zielonogórskiego, koszalińskiego i poznańskiego, od reformy administracji w 1975 r. - środkowa część Puszczy Drawskiej jest zlepkiem peryferyjnych fragmentów trzech województw: gorzowskiego, koszalińskiego i pilskiego.
Złożone dzieje regionu warte są uwagi i bliższego poznania [Więcej]





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Zamek w Tucznie. Foto Marek CzasnojćPamiątki przeszłości

Chociaż w opisywanym regionie klasyczne "zabytki" są stosunkowo nieliczne, o specyfice krajobrazu decydują liczne lecz drobne obiekty, stanowiące relikty przeszłości. Typowa wiejska architektura regionalna to ceglane, z reguły budowane z czerwonej cegły domy o prostych liniach i "grubo ciosanej" bryle, z dachami bez okapów, krytymi czerwoną dachówką. Budownictwo takie, pochodzące z II połowy XIX i z początków XX wieku, mimo swych surowych form ma swój urok i do dziś nadaje charakter niektórym miejscowościom (np. Barnimie, Radęcin, Lipinka). Rzadsze są konstrukcje ryglowe, najczęściej wypełniane cegłą, typowe dla nieco starszego budownictwa.
W zachodniej, niegdyś brandenburskiej części terenu (Barnimie , Dominikowo) spotyka się interesujące kościoły kamienne. W części wschodniej, wielkopolskiej, liczne były małe, urokliwe kościółki konstrukcji ryglowej, z których do dziś zachował się jednak tylko jeden - w Martwi . Ciekawą formę ma duży, niegdyś ewangelicki kościół w Kaliszu Pomorskim.
Bardzo interesujący przykład dawnej architektury stanowią dawne założenia dworsko-parkowe (Barnimie , Chomętowo , Konotop , Kiełpino , Brzeziny , Święciechów , Dębsko , Biały Zdrój , Dłusko , Szczuczarz ). W większości jednak zostały one zdewastowane po II wojnie światowej.
W Tucznie zrekonstruowano zamek Wedlów-Tuczyńskich, w którym dziś mieści się hotel. Zachował się budynek dawnego zamku w Kaliszu Pomorskim . Po zamku w Drawnie pozostały tylko szczątki, a po strażnicy w Prostyni - umocnienia ziemne.
O specyfice terenu decydują także drobne, często niedostrzegane elementy, jak na przykład charakter ogrodzeń wokół zabudowań (typowe dla regionu są płoty sztachetowe bez podmurówki), szczegóły konstrukcji urządzeń gospodarczych (we wschodniej części terenu spotyka się np. oryginalne pompy o korpusie wykonanym z jednej kłody drzewa). We wschodniej, wielkopolskiej części opisywanego terenu liczne są kapliczki przydrożne, z reguły o kształcie słupa, bielone bądź pozostawiane w naturalnej fakturze cegły.
Na tle tradycji architektonicznych regionu niekorzystnie odbija się budownictwo powojenne, reprezentowane przez bezstylowe i nie posiadające własnego wyrazu obiekty: kilka kościołów, budynki domów towarowych, restauracji, domów kultury w siedzibach ośrodków administracyjnych, a także przez większość domów prywatnych i sklepów wiejskich. Szczególnie brzydkie są budynki mieszkalne i gospodarcze dawnych PGR-ów.
Interesujące, choć drobne zabytki przeszłości to kamienne słupy drogowskazowe, rozproszone po całym terenie. Szczególnie często spotyka się takie słupy w rejonach między Wygonem a Zatomiem, oraz między Załomiem, Jagodą a doliną Płocicznej. Na skrzyżowaniu dróg koło Dominikowa zachował się słup milowy z połowy XIX wieku. Pamiątką dawnych, ważnych dla lokalnej społeczności wydarzeń są poniemieckie pomniczki, choć większość z nich została zniszczona po II wojnie światowej. W wielu miejscowościach zachowały się resztki pomników upamiętniających mieszkańców poległych w I wojnie swiatowej. Wśród lasów Puszczy, w pobliżu często nieistniejących już osad, rozproszone są resztki ewangelickich cmentarzy, a niszczejące nagrobki i krzyże to dzieła sztuki kamieniarskiej i kowalskiej. W Człopie zachowały sie resztki żydowskiego kirkutu.
Charakter zabytkowy mają pozostałości dawnych bindug nad Drawą , przebieg dawnych dróg, a także brukowe nawierzchnie dróg leśnych, przystosowanych w XIX wieku do wywozu drewna.
Pozostałością i pamiątką dawnego sposobu użytkowania terenu są resztki systemów nawadniających, a szczególnie imponujący skalą przedsięwzięcia Sicieński Kanał , ciągnący się od jeziora Sitno aż pod Głusko . Pograniczność terenu miała wpływ na zachowanie się pozostałości systemów obronnych różnego wieku: od resztek średniowiecznych zamków (Drawno , Prostynia , Kalisz , Tuczno ) przez umocnienia z czasów wojny 30-letniej (Szwedzkie Szańce k. rezewatu Zawilcowe Lasy ), po linię Wału Pomorskiego z czasów II wojny światowej.
Wysokiej klasy zabytkiem techniki, o randze europejskiej, jest elektrownia wodna Kamienna k. Głuska , zbudowana jako jedna z pierwszych w Europie i bez większych zmian funkcjonująca po dziś dzień. Planowano znacznie bardziej intensywne energetyczne wykorzystanie siły wód Drawy.
Specyficznym zabytkiem kultury jest dawne nazewnictwo. Tak jak wszędzie, długa przeszłość użytkowania omawianego terenu sprawiła, że poszczególne obiekty fizjograficzne: cieki, jeziora, łąki, mosty, drogi zyskały swoje nazwy, będące pamiątką wiążących się z nimi faktów historycznych. Tradycje te zostały zerwane przez powojenne wysiedlenie miejscowej ludności. Niektóre nazwy okazały się jednak niezwykle żywotne. Dotyczy to przede wszystkim jezior. Do dziś wśród miejscowych rybaków w użyciu są tradycyjne nazwy: Pecnik , Inster , Dypa , zamiast urzędowych: Piasecznik, Środkowe, Dubie.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Miasto Drawno. Foto Marek CzasnojćMiasta i miejscowości

Mimo leśnego i odludnego charakteru terenu, kilkadziesiąt rozproszonych na nim miejscowości jest skupiskami ludności, węzłami ruchu turystycznego, ośrodkami administracji, a także skupia większość śladów dawnej przeszłości.
Cztery miasta: Drawno, Człopa, Tuczno i Kalisz Pomorski są lokalnymi ośrodkami administracji, handlu i usług. Miasteczka zachowały dawną sieć ulic i relikty dawnej zabudowy mieszczańskiej z przełomu XIX i XX wieku, często bogatej w ozdobne detale.
Przeszłość czytelna jest także w układzie urbanistycznym wsi. Stare wsie mają najczęściej zwarty układ, skupiony wzdłuż jednej lub kilku wychodzących z nich dróg. Spotyka się także owalnice (Dębsko , Golin , Dominikowo , Brzeziny , dawny Miradz ). Osady powstałe w wyniku późniejszej kolonizacji wnętrza Puszczy (np. Moczele , Sitnica , Głusko , Nowa Korytnica ) to najczęściej mniej regularne skupienia domostw na polanach śródleśnych. Dziewiętnastowieczna sieć rozproszonych wśród lasów leśniczówek odzwierciedla etap rozwoju administracji leśnej, a pochodzące z lat 20-tych naszego wieku rzędowe "kolonie" (Zatom , Łasko ) - etap protegowanej przez państwo kolonizacji niemieckich ziem wschodnich.





[Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

Co grozi Parkowi ?

Spadek, jaki park narodowy odziedziczył po poprzednich gospodarzach terenu, to między innymi zniekształcenia ekosystemów w wyniku poprzedniej gospodarki leśnej i rybackiej. Te zniekształcenia to "bomba zegarowa", która znacznie zmniejsza odporność tych ekosystemów na wszystkie szkodliwe czynniki. Sztuczne lasy mogą zginąć w wyniku masowego żeru byle gatunku liściożernego owada, czego omal nie dowiodła gradacja brudnicy mniszki. Zagrożeniem dla nich może być też każdy pożar. Masowe żerowanie zwierzyny płowej utrudnia powstanie młodych pokoleń drzew.
  • Nie lepszy jest stan niektórych ekosystemów wodnych, przełowionych przed powstaniem parku. W rezultacie jest w nich za dużo płoci, leszcza i krąpia, a za mało cennych gatunków - w jeziorach szczupaka a w rzekach pstrąga i lipienia. Ten stan sprawia, że każe pogorszenie jakości wód, np. ich zanieczyszczenie, wyeliminowałoby w pierwszym rzędzie właśnie resztki owych cennych populacji.
  • Bogactwu przyrody parku zagrażają też pospolite w kraju procesy będące prostym efektem ludzkiego gospodarowania, nawet wtedy gdy ma ono charakter rozsądny i zrównoważony. Rozmaitość flory i fauny tej części Puszczy jest bowiem między innymi efektem powolniejszego tu niż gdzie indziej rozwoju i zagospodarowania. Eliminacja starodrzewi, starych drzew, martwego drewna z lasu w wyniku gospodarki leśnej, "uporządkowanie" rzek, unowocześnienie rolnictwa, czy po prostu częstsza ludzka obecność w cennych przyrodniczo miejscach stworzyłyby zagrożenie dla licznych, dotychczas przetrwałych tu gatunków.
  • Liczne rozproszone źródła zanieczyszczeń w zlewni Drawy, Płocicznej, Runicy, Cieszynki, Słopicy i Korytnicy sprawiają, że rzeki wnoszą na teren parku wody przynajmniej nieco zanieczyszczone. Te zanieczyszczenia kumulują się w parkowych jeziorach. Szczególnie groźne są osady zbiornika elektrowni Kamienna, w których koncentrują się metale ciężkie i pestycydy.
  • Do progu oznaczającego zagrożenie dla przyrody parku zbliża się też szybko rosnący ruch turystyczny. Już obecnie na Drawie konieczne jest stosowanie regulacji ograniczających jej udostępnienie.

    Największe jednak z zagrożeń dla Parku to działania jego gospodarzy. Od lat trwa - mniej lub bardziej nasilona - eksploatacja rębna parkowych, podlegających ochronie starodrzewi; trwają tez na terenie Parku polowania na i tak mocno przetrzebioną zwierzynę. Jest to kamuflowane "potrzebami ochrony przyrody", mimo że nawet pobieżna analiza faktów (np. lokalizacja "cięć przebudowy" w starych naturalnych lasach, a nie w zniekształconych drzewostanach !) ujawniają, że jest to tylko pretekst... Podjęto tez niestety próbę, by dotychczasową, eksploatacyjną polityke usankcjonowac na najbliższe 20 lat w formie Planu Ochrony Parku.

    Aby przyroda Puszczy Drawskiej zachowała pełnię swej różnorodności, park narodowy nie może być izolowaną wyspą. Liczne zagrożenia dotyczące obszarów przylegających do parku mogą ograniczyć bogactwo i jego przyrody.
  • W 1999 r. melioranci ze Szczecina, za przyzwoleniem gminnych i wojewódzkich władz zniszczyli cenny przyrodniczo fragment doliny Cieszynki koło Człopy, mimo masowych protestów mieszkańców miasteczka i zaangażowania autorytetów naukowych ...
  • W okolicach Chomętowa istnieje duża ferma trzody chelwnej, a gnojowicą nawożone są okoliczne pola. Po wielu wątpliwościach wyrok NSA orzekł, że jest to zgodne z prawem, przyrodnicy obawiaja się jednak że spływy z pól mogą zaszkodzić czystości Drawy. Szczęście, że nie zostały zrealizowane istniejące kilka lat temu plany: firma zamierzała rozszerzyć działalność i rozbudować fermę w Chomętowie do obsady 16 000 świń (co oznacza produkcje 40 mln litrów gnojowicy rocznie)

    Jednak mimo liczby i różnorodności zagrożeń mamy nadzieję że większości z nich uda się przeciwstawić. Jest szansa, że pełnią bogactwa przyrody tej części Puszczy Drawskiej będą mogły się cieszyć także i przyszłe pokolenia. [Szczegółowo o walorach i zagrożeniach]





    [Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

    Czego nie należy robić w Parku (i dlaczego) ?

    A jeśli nie posłuchasz... Foto Marek CzasnojćKażdy park narodowy to obszar specjalny. Obowiązują na nim specjalne regulacje i ograniczenia, służące wyłącznie temu, by zachować dla przyszłych pokoleń pełnię wartości jego przyrody.

    Zasady udostępnienia terenu parku zapisane są w obowiązujących aktach prawnych: Ustawie o Lasach oraz rozporządzeniu tworzącym park narodowy. Większość zawartych tam regulacji - zakaz śmiecenia, hałasowania, palenia ognisk itp. - ma charakter niemal oczywisty. Ale niektóre regulacje, o których przestrzeganie prosimy odwiedzających Puszczę Drawską turystów, mogą w pierwszej chwili budzić sprzeciw. Prosimy o przyjrzenie się, jak je uzasadniamy:

    Prosimy, aby podczas pobytu w Drawieńskim Parku Narodowym: Ponieważ...
    - nie chodzić poza znakowanymi szlakami i ścieżkami oraz drogami wyznaczonymi do ruchu turystycznego Parkowa fauna musi gdzieś mieć ostoję, w której znajdzie spokój. Nawet niskie natężenie ruchu turystycznego wywołuje duże zmiany w zachowaniu zwierząt, np. spłoszony jeleń ucieka kilka kilometrów i potrzeba kilku dni by wrócił na miejsce, z którego został spłoszony. Sieć szlaków i ścieżek stanowi kompromis: jest wyznaczona tak, by turysta mógł zobaczyć to co najciekawsze, i równocześnie by dzika zwierzyna miała miejsce dla siebie
    - nie chodzić po Parku od zmroku do świtu Świt, noc i zmrok jest porą aktywności wielu zwierząt leśnych, bojących się człowieka i unikających jego towarzystwa. Niech więc ta pora zostanie dla nich
    - nie spływać Płociczną Dolina Płocicznej to "serce parku", matecznik pozostawiony przyrodzie. Gdzieś w Polsce i na Pomorzu muszą istnieć miejsca, gdzie nie spotyka się ludzi, a bieliki i puchacze mogą gnieździć się i żerować w niczym nie zakłócanym spokoju.
    - nie spływać Drawą od marca do czerwca Gągoły i tracze w tym okresie lęgną się w dziuplach nadbrzeżnych drzew, a potem sprowadzają pisklęta na wodę. Gdy takie rodzinne stadko ucieka w popłochu na widok kajaka, zdarza się że młode rozpraszają się i gubią, co oznacza ich śmierć
    - nie zbierać jagód, grzybów i innych owoców runa leśnego Popularne gatunki grzybów: borowiki, kurki, gąski, kanie i rydze w wyniku masowego zbierania trafiły już w Polsce na Czerwoną Listę gatunków zagrożonych wyginięciem. Gdzieś w Polsce muszą istnieć obszary, na których grzyby nie będą zbierane.

    Grzybiarze i zbieracze runa w okresie urodzaju penetrowaliby cały las, nie pozostawiając faunie spokojnych ostoi
    - nie wędkować poza miejscami wyznaczonymi Gdzieś w Polsce muszą istnieć jeziora, których rybostan może rozwijać się w sposób naturalny, a nie penetrowane ich brzegi są ostoją dla rozmaitych gatunków zwierząt. W Drawieńskim Parku Narodowym udostępniono wędkarzom niektóre fragmenty akwenów, zamykając inne - jest to kompromis między potrzebami wędkarzy a potrzebami ochrony przyrody
    - nie zanęcać ryb podczas wędkowania Hydrobiolodzy udowodnili, że zanęty wprowadzane przez wędkarzy do jeziora stanowią łącznie całkiem pokaźną ilość substancji eutrofizujących wodę i pogarszających jej czystość. W przypadku tzw. jezior ramienicowych w Drawieńskim Parku Narodowym jest to bardzo istotne, bo są one wyjątkowo czułe na zanieczyszczenia
    - nie wędkować z łodzi ani pływać łodziami po jeziorach Cokolwiek poruszającego się po tafli wody bardzo silnie płoszy niektóre ptaki. Ornitolodzy stwierdzli, że np. w takim przypadku bielik ucieka już z odległości kilkuset metrów
    - ograniczać się w połowach na wędkę szczupaka, brzany, lipienia i pstrąga Są to cenne gatunki, których w wodach DPN chcielibyśmy mieć jak najwięcej (niektóre są nawet uważane w kraju za zagrożone wyginięciem). Tymczasem specjaliści udowodnili, że nielimitowana eksploatacja wędkarska istotnie wpływa ograniczająco na liczebność ich populacji





    [Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

    Plan ochrony Parku

    Raz na 20 lat sporządza się opasłe, liczące kilkanaście tomów opracowanie, podsumowujące aktualny stan wiedzy o przyrodniczych i kulturowych walorach parku narodowego. Wiedza ta służy szczegółowemu zaplanowaniu, zgodnie z najlepszą wiedzą przyrodniczą, zasad ochrony parku na najbliższe dwudziestolecie. Taki plan, zwany planem ochrony, określa między innymi: Lubuski Klub Przyrodników opracowywał część takiego planu - plan ochrony fauny. Ale wokół planu ochrony DPN dzieje się coś niedobrego: pod pretekstem "ochrony parku" jego Dyrekcja i Ministerstwo Środowiska dąży do osiągnięcia kilkudziesięciomilionowych zysków kosztem eksploatacji rębnej najcenniejszych, naturalnych starodrzewi Parku ! Oby ten projekt nie został zatwierdzony !. [Więcej o powstającym Planie Ochrony DPN]





    [Skąd ten park ?] [Położenie] {Historia rzeźby terenu] [Jeziora] [Rzeki] [Klimat i pogoda] [Szata roślinna] [Zwierzęta] [Torfowiska] [Źródła] [Lasy] [Łąki] [Historia] [Zabytki] [Miejscowości] [Zagrożenia] [Czego nie wolno ?] [Plan Ochrony] [Otulina] [W statystyce]

    Otulina Parku

    Dookoła Drawieńskiego Parku Narodowego rozciąga się strefa o powierzchni około 41 tys. ha, sięgająca aż po linie najbliższych parkowi miejscowości Strefa ta zwana jest otuliną parku. Jej celem jest zabezpieczenie terenu DPN przez niekorzystnym oddziaływaniem czynników zewnętrznych. Dlatego w otulinie nie wolno lokalizować uciążliwych zakładów przemysłowych, wylewać gnojowicy, budować dużych stawów rybnych. Każdy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dotyczący terenu otuliny musi być uzgodniony z parkiem narodowym i nie może być sprzeczny z jego planem ochrony.
    Niezależnie od administracyjnie wyznaczonej granicy otuliny, administracja parku pilnie śledzi wszystko to, co dzieje się w okolicy i zagraża przyrodzie. Ona bowiem nie zna granic. A metodą ochrony wnętrza Parku np. przed nadmiernym ruchem turystycznym jest lokowanie tego ruchu właśnie w otoczeniu parku, zamiast w jego rdzeniowych obszarach.





    [Do strony głównej serwisu "Drawieński Park Narodowy"]
    [Do strony głównej Lubuskiego Serwisu Przyrodniczego]
    [Do strony głównej Lubuskiego Klubu Przyrodników]