Wersja PDF (do druku)

Przepompownie ścieków. Oczyszczanie ścieków

Charakterystyczną cechą systemu kanalizacyjnego Wrocławia są minimalne spadki w poziomym ułożeniu kanałów. Ponieważ jednak zdecydowaną większość stanowią kanały grawitacyjne, wymusza to konieczność dwu-trzykrotnego podnoszenia ścieków na drodze do oczyszczalni. Służy do tego 23 czynnych obecnie przepompowni ścieków zlokalizowanych na terenie całego miasta. Docelowo pompowni komunalnych we Wrocławiu, po skanalizowaniu obrzeży Wrocławia, ma być 45-50.

W 2001 r. MPWiK uruchomiło nowo wybudowaną przepompownię ścieków Nowy Port, która umożliwia tłoczenie ścieków z południowozachodnich rejonów miasta do Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków. Przepustowość wykonanego układu kanalizacyjnego umożliwi w przyszłości przerzut całości ścieków sanitarnych do Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków, odciążając tym samym obecnie eksploatowane Pola Osobowickie.

Ścieki miejskie są obecnie oczyszczane na 3 oczyszczalniach ścieków. Oczyszczalnie: Ratyń, Wrocławska Oczyszczalnia Ścieków (WOŚ) i Pola Osobowickie posiadają pozwolenia wodnoprawne. Od 13.04.2001r. została wyłączona z eksploatacji oczyszczalnia Psie Pole, a ścieki poprzez zmodernizowaną przepompownię skierowane zostały na Pola Osobowickie.

Od 24.12.2001r. została wyłączona z eksploatacji oczyszczalnia Leśnica, ścieki poprzez nowowybudowaną przepompownię zostały skierowane do WOŚ.

W dniu 1.07.2001r. uruchomiono część biologiczną oczyszczalni WOŚ. Tym samym został uruchomiony pełny proces technologiczny oczyszczania ścieków pozwalający na całkowite mechaniczno-biologicznie oczyszczenie ścieków z eliminacją związków węgla, azotu o fosforu. Powstałe w procesach oczyszczania ścieków osady są stabilizowane w procesie fermentacji beztlenowej, a następnie mechanicznie odwadniane, higienizowane wapnem i deponowane na składowisku. Wysoki stopień oczyszczania ścieków jest energochłonny. Bilans energetyczny oczyszczalni został poprawiony dzięki generatorom gazowym wykorzystujących gaz powstający przy fermentacji osadów, stanowiący źródło ekologicznej energii odnawialnej. W generatorach następuje spalanie produkowanego w komorach fermentacyjnych biogazu, a energia elektryczna wprowadzana jest do systemu energetycznego WOŚ. W perspektywie kilku lat planuje się wybudowanie suszarni odwodnionych osadów przez co otworzy się możliwość ich ostatecznej utylizacji np. poprzez spalanie w elektrociepłowniach lub wykorzystanie do rekultywacji terenów zielonych.

Rysunek 5. Porównanie ilości ścieków oczyszczanych przez poszczególne oczyszczalnie MPWiK w latach 1994-2001

Pola irygacyjne Osobowice to 1100 ha systemu pól irygowanych zaopatrzonych w podziemne dreny i osadników do przetrzymywania ścieków. Do czasu pełnego uruchomienia Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków i przepompowni Nowy Port były największą, naturalną oczyszczalnią ścieków we Wrocławiu.

Rysunek 6. Wielkość redukcji zanieczyszczeń we Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków w kolejnych etapach budowy [t]

Pierwsze urządzenia na polach irygacyjnych zostały zbudowane w 1890 r. Ten system oczyszczania ścieków miejskich był tani i skuteczny, dopóki Wrocław nie rozrósł się do rozmiarów dużej aglomeracji. Trafiająca tam ogromna ilość ścieków - ok. 39,4 mln m³ na rok (wszystkich ścieków odprowadzanych z miasta) powodowała znaczne przeciążenia tego układu i nie pozwalała na skuteczne oczyszczanie ścieków.

W grudniu 1999 r. kompleks pól irygacyjnych Osobowice uzyskał pozwolenie wodnoprawne na szczególne korzystanie z wód, czyli na odprowadzanie ścieków komunalnych z Wrocławia do Odry. Pełne korzystanie z tego pozwolenia stało się możliwe po uruchomieniu w kwietniu br. przepompowni ścieków Nowy Port, co odciążyło osobowickie pola irygacyjne.

Po pełnym uruchomieniu Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków ładunek dopływający na pola osobowickie zmniejszył się do ilości gwarantującej ich oczyszczenie w stopniu wymaganym przez obowiązujące przepisy prawne, tj. 35-70 tys. m³ na dobę. Pozwoli to na stopniowe zmniejszenie uciążliwości tych pól dla okolicznych mieszkańców.

Tabela 8 zestawia ilości ścieków w latach 1996-2001 odprowadzanych do różnych odbiorników.

Tabela 8. Bilans ścieków w latach 1996-2001:

1. działa od stycznia 1996 r.
2. działała do stycznia 1996 r.
3. działała do 1 lipca 1998 r.
4. w 2000 r. przekazano do ZMK
5. MPWiK nie odprowadza ścieków z Wrocławia od 28 lipca 2000 r.
6. działała do kwietnia 2001 r.
7. działała do grudnia 2001 r

Efekt ekologiczny związany z uruchomieniem Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków

Wybudowanie i sukcesywne uruchamianie poszczególnych etapów Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków powodowało postępujący wzrost stopnia oczyszczenia ścieków z miasta Wrocławia. To widoczne zmniejszenie wielkości ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do Odry wpłynęło znacząco na poprawę jakości jej wód. Otwarty kanał odpływowy z oczyszczalni do rzeki posiada jakość wody sprzyjające bytowaniu ryb łososiowatych - w czystej, dobrze natlenionej wodzie zaobserwowano zwiększenie się ilości tych ryb.

W tabelach 9 i 10 zestawiono ładunki usuwanych zanieczyszczeń oraz wskaźniki jakości ścieków odprowadzanych do Odry.

Inwestycje kanalizacyjne

Budowa układu sieci magistralnych. Program "Ślęza".

• cel: doprowadzenie ścieków w ilości docelowej 30 000 m³ /dobę poprzez kolektor Odra do Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków z południowej i południowo-wschodniej części Wrocławia.
• realizacja: w latach 1995-1996 wykonano etap IV, czyli odcinek od ul. Lakierniczej do ul. Skarbowców. W marcu 2000 r. została zakończona realizacja etapu V kolektora Ślęza od ul Skarbowców do ul. Sudeckiej. W chwili obecnej przygotowywana jest realizacja etapu VI kolektora Ślęza na odcinku od ul. Sudeckiej do wysokości ul. Bielawskiej na osiedlu Gaj (kolektor grawitacyjny) oraz rurociąg tłoczny do przepompowni ścieków w rejonie ul. Sygnałowej.

Budowa układu sieci magistralnych. Program Bystrzyca

• cel: kompleksowe skanalizowanie zachodnich osiedli Wrocławia: Stabłowic, Złotnik oraz Leśnicy.
• realizacja: etap I - "Bystrzyca I" obejmował budowę kolektora ściekowego o średnicy 1 m w ul. Stabłowickiej oraz kanalizacji o średnicach 0,3;0,25 i 0,20 m w ul. Boguszowskiej oraz Złotnickiej.
• efekt: z systemu kanalizacyjnego będzie korzystało ponad 13 tys. mieszkańców, którzy obecnie nie posiadają takiej możliwości, a do Wrocławskiej Oczyszczalni Ścieków odprowadzane będzie ok. 4 tys. m³/ dobę ścieków. Poprawi to stan środowiska i umożliwi rozwój miasta w tamtych rejonach.

Inwestycja "Bystrzyca etap I" została zrealizowana jako przedsięwzięcie wspólne na podstawie umowy pomiędzy Gminą Wrocław a MPWiK Sp. z o.o. Na realizację sieci magistralnych w ulicach Starogajowej i Kamiennogórskiej (wybudowano ok. 1300 m kanałów sanitarnych) oraz Jeleniogórskiej (realizacja 850 m kanalizacji sanitarnej) - program "Bystrzyca II" MPWiK otrzymało pożyczki z Narodowego oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Popowodziowe programy modernizacyjne - kolektory "Odra" i "Ślęza"

• cel: przywrócenie sprawności technicznej kolektorów.
• realizacja: remont odcinka 778,5 m kolektora Odra i odcinka 1645 m kolektora Ślęza.
• efekt: wyeliminowanie zagrożenia przerwania ciągłości odbioru ścieków oraz zagrożenia sanitarno-epidemiologicznego w przypadku awarii i wypływu ścieków.
• finansowanie: środki własne MPWiK, dotacja z Banku Światowego, kredyt z NFOŚiGW.

Pozostałe inwestycje magistralne:

• budowa nowego kolektora w ul. Obornickiej.

Budowa sieci osiedlowych

• wybudowano nową sieć osiedlową w ul. Giżyckiej oraz na Wyspach Piaskowej i Na Tamce.
• zrealizowano budowę kanałów magistralnych w ulicach Harcerskiej - Dzierżonia.

Modernizacja i remont sieci magistralnej i osiedlowej oraz obiektów sieciowych

• przebudowa i wymiana kanalizacji rozdzielczej - m.in. ul. Traugutta, Pomorska, Pilczycka, Kurzy Targ, Rynek, ul. Piłsudskiego - Małachowskiego, ul. Karkonoska - Powstańców Śląskich oraz ul. Marii Magdaleny.
• renowacja kanalizacji grawitacyjnej m.in. w ul. Traugutta, Zachodniej i Popowickiej.
• renowacja kolektora Podwale - 1084 m
• zamknięcie Pól Dobrzykowickich oraz renowacja rurociągu ciśnieniowego (kolektora tłocznego) Szczytniki - Dobrzykowice o łącznej długości 8,7 km.
• w miejsce zamkniętej oczyszczalni ścieków Psie Pole wybudowano przepompownię ścieków odprowadzającą ścieki do zlewni Kolektora Północnego.
• w 1999 r. zlikwidowano zrzut ścieków do rzeki Odry poprzez Rów Okn-I/1 jako następstwo oddania do eksploatacji zakładowej oczyszczalni ścieków w Chemiteksie i odcięcia dopływu ścieków bytowo-gospodarczych do rowu.

Prace w zakresie remontów i modernizacji sieci kanalizacyjnej prowadzone są na bieżąco. Wnastępnych latach przewidywane jest opracowanie kompleksowego, docelowego programu rozwoju miejskiego systemu odbioru i oczyszczania ścieków. Będzie on uwzględniał rolę centralnych i osiedlowych oczyszczalni komunalnych, wykorzystanie osobowickich pól irygowanych oraz WOŚ do przepustowości 180 tys. m³ /dobę, a także inwestycje nastawione na realizację instalacji do ostatecznej utylizacji osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków.

Plany, perspektywy...

Przedsiębiorstwo kontynuuje realizację zadań modernizacyjnych przewidzianych w "Średnioterminowym Programie Inwestycyjnym na lata 1997-2003".

W roku 2001 rozpoczęto realizację nowego programu modernizacyjnego finansowanego z Unii Europejskiej i Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju - projekt ISPA obejmującego modernizację Zakładu Produkcji Wody Na Grobli oraz rozbudowę systemu kanalizacyjnego miasta Wrocławia. Opracowany we współpracy z Gminą Wrocław program skanalizowania lewobrzeżnej części Wrocławia zakłada budowę 90 000 mb osiedlowych sieci kanalizacyjnych w dzielnicach: Brochów, Jagodno, Ołtaszyn, Wojszyce, Oporów, Partynice, Muchobór Wielki, Złotniki i Stabłowice.

Pomoc z funduszu ISPA przewidziana jest na lata 2001-2007. Powyższy program rozpoczął się w roku 2001 zadaniem "Budowa kolektora sanitarnego w ul. Jeleniogórskiej wraz z budową przepompowni w Leśnicy umożliwiającej przerzut ścieków do WOŚ".

Na lata 2002-2004 zaplanowana jest kompleksowa modernizacja zakładu Na Grobli. Aktualnie trwa końcowa faza realizacji dokumentacji;prace przygotowawcze rozpoczęto jeszcze w połowie lat 90. Wykonano badania technologiczne w celu doboru optymalnej technologii uzdatniania wody infiltracyjnej. W 1998 r. opracowano "Kompleksową koncepcję modernizacji ZUW Na Grobli". Nominalna wydajność ciągu technologicznego zmodernizowanego układu określona została na 120 000 m³/dobę. Zakres przewidziany do realizacji w ramach programu ISPA będzie kontynuacją zrealizowanych prac (główna rozdzielnia energetyczna, pompownia II⁰). Nowy układ technologiczny ZUW Na Grobli obejmuje wykonanie:

• 2 pompowni przewałowych (po napowietrzaniu i po filtrach piaskowych).
• filtrów piaskowych z dozowaniem koagulantu bezpośrednio przed dopływem na złoże (koagulacja powierzchniowa na złożach).
• nowej ozonowni i komór kontaktowych ozonu (ozon wytwarzany będzie z tlenu) filtrów węglowych.
• odstojników popłuczyn i pompowni wód nadosadoych;wykonane odstojniki zastąpią dotychczas sykorzystywany układ osadników ziemnych zajmujących znaczną część dzisiejszego zakładu;osady z odstojników przepompowywane będą do kanalizacji w ul. Traugutta.
• instalacji do stabilizacji wody przy użyciu NaOH.
• przebudowy i remontu zbiorników wody czystej nr 1, 3, 4, 5 i 6.
• przebudowy układu rurociągów zewnętrznych w celu ostosowania połączeń do nowego układu. modernizacji układu dezynfekcji.

Źródłem zasilania w energię elektryczną wszystkich obiektów będzie zrealizowana główna rozdzielnia energetyczna. Wszystkie elementy inwestycji wykonane zostaną w sposób zapewniający automatyczną bezobsługową pracę z możliwością sterowania z lokalnej dyspozytorni zakładowej.

Najważniejszymi zadaniami inwestycyjnymi przewidzianymi do realizacji w roku 2002 są:

• Zakończenie budowy sieci wodociągowej w ul. Strzegomskiej i Jeleniogórskiej,
• Przebudowa sieci wodociągowej Na Grobli,
• Czyszczenie i renowacja sieci wodociągowej i magistralnej,
• Budowa systemu monitorowania sieci wodociągowej,
• Modernizacja ujęć infiltracyjnych - wykonanie nowych studni poborowych oraz zakończenie realizacji rurociągu doprowadzającego wodę z ZPW-1 na tereny wodonośne,
• Zakończenie modernizacji ogólnobudowlanej pompowni w Czechnicy,
• Rozpoczęcie modernizacji ZPW Na Grobli
• filtry piaskowe i węglowe,
• Budowa kanału kablowego dla obiektów ZUW Na Grobli,
• Modernizacja urządzeń przeciwpowodziowych.

Realizacja zadań inwestycyjnych przewidzianych na rok 2002 podobnie jak w latach poprzednich zmierza w kierunku poprawy niezawodności działania systemu dostawy wody i poprawy jej jakości, a także sprawności systemu odbioru ścieków oraz efektywności oczyszczania ścieków, co jest nadrzędnym celem naszego przedsiębiorstwa.

W następnych latach przewiduje się skoncentrowanie działań nastawionych na dalszą poprawę jakości wody oraz modernizację i rozbudowę systemu kanalizacyjnego. Ponadto przewiduje się intensywną modernizację systemu dystrybucji wody.

Do roku 2004 przewiduje się zrealizowanie następujących podstawowych inwestycji decydujących o jakości świadczonych usług:

• budowa Nowych Filtrów Pospiesznych w ZPW Na Grobli (program ISPA)
• budowa Nowych Filtrów Węglowych w ZPW Na Grobli (program ISPA)
• modernizacja procesu sorpcji i ozonowania w ZPW Mokry Dwór,
• dostosowanie wyposażenia laboratorium do wymogów wynikających z dyrektyw Unii Europejskiej,
• budowa podstawowych magistral wodociągowych zwiększających pewność dostawy wody i stabilność pracy sieci ("TrauguttaMuzealna", "Strzegomska", "Północna", "Jeleniogórska", "Pucka" ),
• zakończenie realizacji programu kanalizacyjnego "Bystrzyca",
• zakończenie realizacji programu kanalizacyjnego "Ślęza",
• realizacja instalacji do ostatecznej utylizacji osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków,
• realizacja docelowego systemu odbioru ścieków z rejonu Psiego Pola, Zakrzowa i Kiełczowa.

Ponadto kontynuowane będą inne mniejsze zadania inwestycyjne i modernizacyjne zwiększające sprawność działania Przedsiębiorstwa. W następnych latach (po roku 2004) podstawowym kierunkiem działania będą:

• przestawienie ZPW Mokry Dwór na uzdatnianie wody infiltracyjnej (rozbudowa ujęć, realizacja instalacji napowietrzania wody),
• dalsza (bardziej intensywna) modernizacja sieci dystrybucji wody,
• remonty i modernizacje ogólnobudowlane realizowanych w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych obiektów,
• dalsza modernizacja i rozbudowa systemu kanalizacyjnego m. Wrocławia.

Dla właściwego ukierunkowania działań inwestycyjnych i zapewnienia im źródeł finansowania niezbędne jest opracowanie następnego "Średnioterminowego Programu Inwestycyjnego" obejmującego lata 2004-2010. Prace związane z jego opracowaniem rozpoczęły się w roku 2001, a ich zakończenie i zatwierdzenie programu przewiduje się na rok 2003.

W perspektywie rozwoju MPWiK Sp. z o.o. przewiduje się rozszerzanie zasięgu działania MPWiK na okoliczne gminy wynikające ze wzrastających wymogów stawianych przez odbiorców usług wodno-kanalizacyjnych, których nie będą w stanie spełnić małe gminne firmy eksploatacyjne.

Summary

Consistent for many years policy of city and that of Public Water and Sewage System Corporation related to the improvement of reliability of water supply system and its quality as well as of efficiencies of sewage management and sewage system begin to bring visible results. Several species of fish, including salmonids have returned to the Oder River, at the same time, the completion and operation of three-level wastewater treatment plant in Janówek has released the amount of wastewater processed by irrigation fields - both utilities now, perfectly fulfil the task of Wrocław’s wastewater treatment. In addition, successive modernisation of water purification processes and plants, construction of new water pumping stations and also more and more general metering of water usage contributes to the increased economic utilisation of water supply. Likewise, by realisation of ISPA modernisation programmes in this sphere Wrocław can even further improve its water management system. By doing so, Wrocław can become one of the few agglomerations in Poland with dependable and modern water supply and wastewater processing systems.