Opinia Klubu Przyrodników
o projekcie rocznych zadań ochronnych dla Drawieńskiego Parku Narodowego




Po przeanalizowaniu projektu rocznych zadań ochronnych dla Drawieńskiego Parku Narodowego na 2002 r. z uznaniem zauważamy, że projekt ten nie jest szkodliwy dla przyrody DPN i w większości zawiera zadania, których wykonanie poprawi stan przyrody tego parku. W projekcie nie ma elementów rażąco sprzecznych z wymogami współczesnej ochrony przyrody.
Niezależnie jednak od powyższej, generalnej konkluzji, projekt zawiera elementy dyskusyjne i elementy w naszej opinii niekorzystne dla przyrody DPN, jakkolwiek ich znaczenie nie jest kluczowe. Dla jego dalszego doskonalenia, przedstawiamy poniżej uwagi szczegółowe:

1. Utrzymanie pomostów wędkarskich w liczbie 53 szt. na jez. Sitno i Ostrowieckim jest sprzeczne z koniecznością wyłączenia z wędkowania środkowej części brzegu jez. Ostrowieckiego - jest to konieczne ze względu na ochronę bielika i rybołowa, dla których ta część jeziora jest regularnie wykorzystywanym żerowiskiem, a obecność ludzka na brzegu jeziora płoszy ptaki. Nic nie przeszkadza natomiast udostępnieniu wędkarzom północnego i południowego odcinka brzegu jeziora Ostrowiec oraz jeziora Sitno. Odpowiednie zapisy znajdują się zarówno w operacie ochrony fauny jak i w operacie udostępnienia parku, w projekcie planu ochrony. Utrzymywane i konserwowane powinno być ok. 40 pomostów, a ok. 13 na krytycznym odcinku brzegu akwenu powinno być zlikwidowane.

2. Zadania w stosunku do wód powierzchniowych są celowe i potrzebne. Zaplanowane zadania nie zawierają jednak prac najpilniejszych, zapisanych w projekcie planu ochrony (operat ochrony ekosystemów nieleśnych) jako bardzo pilne i "ratunkowe": stabilizacji odpływu z bardzo cennych przyrodniczo torfowisk - odpływ z oddz. 103h (bardzo cenne mechowisko zagrożone odwodnieniem) i z oddz. 99p ("Kłocie Ostrowieckie", bardzo cenne torfowisko z kłocią wiechowatą i lipiennikiem Loesela zagrożone ekspansją olszy w wyniku nadmiernego odpływu). W Rynnie Moczelskiej nie zaplanowano bardzo pilnych, "ratunkowych" wg odpowiedniego operatu zastawek w oddz. 274 i 295 (ochrona degradujących się ekosystemów mechowiskowych), planując znacznie mniej pilną stabilizację odpływu stawów w oddz. 276 i 297.
Przypominamy, że wg opinii Dyrektora DPN, Drawieński Park Narodowy dysponuje wystarczającymi środkami finansowymi na wykonanie wszystkich niezbędnych działań ochrony ekosystemów nieleśnych.

3. "Usuwanie posuszu, wykrotów i złomów" zaplanowane "według potrzeb" na całym obszarze parku może zostać wykonane w sposób wykraczający poza konieczność wynikającą z potrzeb ochrony lasu i szkodliwy dla zachowania różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych. Usuwanie wykrotów jest sprzeczne z zapisami operatu glebowosiedliskowego. Usuwanie posuszu jest przyczyną braku siedlisk dla ksylobiontów (deficyt tych siedlisk i w rezultacie odpowiednich gatunków jest wg badań słabą stroną fauny Parku). Potrzeba usuwania posuszu czynnego może być zrozumiana w świetle wymagań ochrony lasu, już jednak nawet w lasach gospodarczych wprowadzono do odpowiednich instrukcji nakaz pozostawiania posuszu jałowego!

4. Cięcia zaplanowane w ekosystemach leśnych nie nasuwają większych zastrzeżeń, są bowiem zlokalizowane zgodnie z consensusem osiągniętym podczas prac nad syntezą planu ochrony. Z uznaniem zauważamy, że cięcia przebudowy (a także awansowe przygotowanie gleby na potrzeby przyszłej przebudowy), zlokalizowane są w drzewostanach rzeczywiście niezgodnych z siedliskiem i przebudowy tej wymagających.
Również zabiegi trzebieżowe zlokalizowane są rzeczywiście w drzewostanach, w których takie potrzeby zostały zidentyfikowane w projekcie planu ochrony. Jedynie w czterech sytuacjach zaplanowano trzebież późną w wydzieleniach, dla których wcześniej uzgodniono pozostawienie ich bez żadnych zabiegów (388b, 388c, 389j, 389m). Nie są to jednak drzewostany kluczowe dla ochrony różnorodności biologicznej parku.

5. W planie nie ujęto niezbędnych do bardzo pilnego rozpoczęcia, "ratunkowych" zabiegów ochrony ekosystemów nieleśnych (wskazanych jako pilne w odpowiednim operacie) - usunięcia drzew i krzewów oraz podjęcia koszenia w wydzieleniach: 10i (łąka storczykowa!), 12b, 12l (łąka storczykowa!), 13b, 20a (łąka storczykowa!), 49f (łąka storczykowa!) 49k, 52g, 56d (tu niezbędny także wypas!), 59a (cenna flora!), 78d, 119f, 121b, 121g, 142l, 142s, 143c, 143d, 144b, 219k, 228k, 230d, 232b, 242i, 257f, 262c, 294f, 295c, 295g (cenna flora, m. in turzyca Hartmanna), 309t, 312k, 312s, 312x, 370g, 394b, 403d (jedyne w DPN stanowisko goździka pysznego wymagające czynnej ochrony!), 404d, 404k, 404l. Zaplanowano tymczasem podjęcie działań ochrony czynnej na wielu znacznie mniej cennych i istotnych dla zachowania różnorodności biologicznej łąkach.
Przypominamy, że wg opinii Dyrektora DPN, Drawieński Park Narodowy dysponuje wystarczającymi środkami finansowymi na wykonanie wszystkich niezbędnych działań ochrony ekosystemów nieleśnych.

6. Ochrona ekosystemów nieleśnych wymaga w bardzo wielu wypadkach usunięcia nalotów drzew i krzewów z powierzchni łąk lub torfowisk - tymczasem takie zabiegi zaplanowano tylko w dwóch wydzieleniach. Podjęcie koszenia łąk (w tym wielu zaplanowanych na 2002 r. do koszenia!) wymaga uprzedniego usunięcia drzew i krzewów - zaplanowanie tylko koszenia, bez usunięcia roślin drzewiastych, może sugerować, że skoszone zostaną wyłącznie płaty dotąd nie zarośnięte przez łozy i drzewa. W kilku obiektach (np. niektóre łąki w Rynnie Moczelskiej - np. 294f, 295c; w Głuskich Ostępach) będzie to oznaczało dalszą utratę ich walorów przyrodniczych (patrz operat ochrony ekosystemów nieleśnych).

7. Wydzielenie 142a jest ugorem porolnym dotychczas pozostawionym do naturalnej sukcesji i przewidzianym jako miejsce obserwacji tego procesu - powierzchnią badawczą do obserwacji procesu sukcesji wtórnej. Koszenie w tym wydzieleniu (błędnie określonym jako pastwisko), sprzeczne z projektem planu ochrony i zaplanowane wyłącznie ze względów estetycznych, "dla zniszczenia ostów", uniemożliwi kontynuację tych badań.

8. Dotyczący ekosystemów nieleśnych (koszonych łąk i pastwisk) zapis "na części wiosenne bronowanie" nie ma pokrycia w projekcie planu ochrony, w którym nie proponowano takiego zabiegu. Bronowanie jest zabiegiem, który dla niektórych ekosystemów z tej grupy może być szkodliwy. Np. czy i jak zostanie zapewnione ochronienie populacji fiołka mokradłowego w wydzieleniu 394m (jedna z największych osobliwości florystycznych DPN!)? Jeżeli ze względów technologicznych wykonawca uważa go za niezbędny, działania te wymagają przynajmniej konsultacji z autorami operatu ochrony ekosystemów nieleśnych.

9. W wydzieleniu 17g zapisem projektu planu ochrony jest m. in. "Chronić krzewy dzikich róż i resztki krzewów uprawnych" (ochrona walorów kulturowych w miejscu dawnej uprawy). Tymczasem jako zadanie roczne zaproponowano m. in. "odkrzaczenie" - ?. Podobnie "odkrzaczenie" zaplanowano wbrew projektowi planu ochrony w miejscu dawnej osady w oddz.1c. Zabiegi te mogą zniszczyć występujace tam pamiątki kultury - krzewy związane z dawną osadą ludzką.

10. W planie zabiegów dotyczących ekosystemów wodnych dziwi brak zaplanowania jakichkolwiek zarybień szczupakiem. Tymczasem to właśnie zarybienia szczupakiem są podstawowym elementem biomanipulacji przewidzianej w projekcie planu ochrony w jeziorach: Sitno, Płociczno, Jamno i Ostrowiec. Wykonanie wyłącznie odłowów redukcyjnych płoci i leszcza, bez towarzyszących im zarybień rybami drapieżnymi nie może przynieść spodziewanego efektu ograniczenia symptomów eutrofizacji!
Przyczyną nie zaplanowania zabiegów ważnych i pilnych zarybieniowych nie jest przy tym brak środków finansowych. Istnieją duże możliwości pozyskiwania środków pomocowych na zabiegi z zakresu biomanipulacji i ochrony ichtiofauny (patrz np. Wigierski Park Narodowy).

11. Rażąco sprzeczne z projektem planu ochrony parku - zarówno z operatem ochrony fauny, jak i z ostatecznymi ustaleniami syntezy planu - są zaprojektowane zabiegi redukcji populacji zwierzyny. O ile - ze względu na biologię tego gatunku i szkody w ekosystemach leśnych - można zrozumieć plany redukcji populacji jelenia, to zamierzenia redukcji pozostałych gatunków nie mają żadnego uzasadnienia. W DPN zagęszczenie populacji sarny należy do najniższych notowanych w Polsce i, w przeciwieństwie do jelenia, nie ma szkód wyrządzanych przez ten gatunek. Populacja dzika w Puszczy Drawskiej wykazuje takie zachowania migracyjne, że nie ma możliwości jej przegęszczenia na terenie parku narodowego, a wszelkie zabiegi kształtowania jej liczebności i struktury mogą z powodzeniem być zrealizowane poza granicami parku. Nie ma również żadnych powodów by redukować liczebność lisa ani jenota.

12. Dokarmianie zwierzyny na terenie parku narodowego jest zabiegiem sprzecznym z projektem planu ochrony, zarówno operatu fauny, jak i ostatecznych ustaleń syntezy planu. Zwracamy uwagę, że zwierzyna jest regularnie dokarmiana w sąsiadujących z parkiem obwodach łowieckich. Żaden punkt w parku nie jest oddalony od jego granic więcej niż 2,5 km. Dokarmianie w DPN powoduje zimowe koncentracje zwierząt na obszarze parku, co służy uzasadnianiu konieczności redukcji...

13. Jakkolwiek zabiegi odsłaniania miejsc lęgowych żółwia błotnego były pierwotnie proponowane w operacie ochrony fauny (naszego własnego autorstwa), w toku prac nad syntezą planu ochrony zrezygnowano z nich, biorąc pod uwagę, że populacja żółwia błotnego w DPN, licząca ok. 2 osobników, ma charakter reliktowy i nie ma znaczenia dla ochrony tego gatunku. Przewidziano możliwość realizacji na terenie DPN zabiegów czynnej ochrony zółwia w przypadku, gdyby były one elementem krajowego programu ochrony tego gatunku (np. dosiedlanie osobników do populacji w DPN, wtedy odsłanianie miejsc lęgowych itp.) Zaplanowane "oczyszczanie tras lęgowych żółwia błotnego" w sytuacji, gdy taki program w DPN nie jest realizowany, wydaje się bezzasadne.

14. Projekt rozporządzenia jako całość zawiera elementy opisane błędnie i nielogicznie, jakkolwiek w wielu przypadkach są one uzasadnione merytorycznie. Są to np:
  • uznanie wyznaczenia nowych ścieżek dydaktycznych za formę zabezpieczenia pokrywy glebowej przed wydeptywaniem
  • uznanie "zamierania pojedynczych drzew" za zagrożenie dla ekosystemów leśnych
  • uznanie "zaniku odnowień naturalnych spowodowanego złymi warunkami świetlnymi" za zagrożenie dla ekosystemów leśnych
  • uznanie procesu sukcesji wtórnej na łąkach za "synantropizację szaty roślinnej"
  • uznanie redukcji zwierzyny za formę "ochrony fauny", zamiast za formę ochrony ekosystemów leśnych przed (skądinąd wymienionym) uszkadzaniem młodników i odnowień przez zwierzynę
  • uznanie udostępnienia wód wędkarzom za sposób ochrony wód przed "zanieczyszczeniem czynnikami antropogenicznymi"
  • uznanie wywieszania budek lęgowych za sposób przeciwdziałania enigmatycznemu "zagrożeniu populacji ptactwa" (podczas gdy wiadomo że budki są zasiedlane głównie przez gatunki pospolite i nie zagrożone).
    Jakkolwiek zapisy te nie są szkodliwe dla przyrody DPN, proponujemy ich przeredagowanie.

    [Powrót>>]