Wersja PDF (do druku)

Ochrona i promocja zdrowia

dr Lesław Kulmatycki

We Wrocławiu, podobnie jak w innych dużych miastach, największe zagrożenie zdrowotne związane są z chorobami układu krążenia oraz nowotworami. Najistotniejszym czynnikiem, decydującym w ponad 50% o zdrowiu jest styl życia. Kolejnymi ważnymi czynnikami są uwarunkowania biologiczne oraz jakość otaczającego nas środowiska. Relacje pomiędzy człowiekiem a środowiskiem stanowią fundament dla dobrego samopoczucia i zdrowia. Równie ważne jak ograniczanie zanieczyszczeń środowiska naturalnego są profilaktyka, wspieranie zdrowego, aktywnego stylu życia oraz zapobieganie uzależnieniom. Służyć temu mają realizowane w naszym mieście programy promocji zdrowia

Poniżej przedstawiony jest holistyczny model funkcjonowania systemu ochrony zdrowia i promocji zdrowia (schemat 1) w którym zaznaczone są trzy zasadnicze i powiązane ze sobą elementy. Element I, to stan zdrowia populacji, zdeterminowany 8 grupami czynników z których najważniejsze znaczenie ma grupa czynników społeczno-kulturowych. Element II, to rzeczywiste potrzeby zdrowotne danej populacji. Z jednej strony definiowane są przez pacjentów i są to te potrzeby na zaspokojenie których pacjenci oczekują. Z drugiej strony potrzeby zdrowotne realnie zaspokajane przez system ochrony zdrowia. Element III, to usługi lub świadczenia zdrowotne, które powinny być zdefiniowane wg określonych kryteriów. Jeżeli usługi zdrowotne w ujęciu holistycznym tj. obejmującym działania profilaktyczne, promocyjne, edukacyjne, lecznicze, rehabilitacyjne, sanatoryjne są właściwie świadczone, w dodatku we współpracy z innymi (niemedycznymi) sektorami (np. edukacja czy ochrona środowiska), wówczas ma to wpływ na stan zdrowia populacji. Koło się zamyka.

Ochrona i promocja zdrowia na Dolnym Śląsku i we Wrocławiu

Nie istnieje nowoczesna ochrona zdrowia bez długofalowej polityki zdrowotnej państwa, bez szerokiego programu dostosowywanie ochrony zdrowia do zmieniających się warunków życia i potrzeb zdrowotnych obywateli. Zdrowie zbiorowości wielkomiejskiej jest pojęciem abstrakcyjnym, gdyż nie można precyzyjnie określić stanu zdrowia zbiorowości. Wszelkie oceny takiego stanu wymykają się precyzyjniejszym opisom. Składają się na to trzy główne powody. Po pierwsze zdrowie zbiorowości nie jest sumą zdrowia poszczególnych jej obywateli, dlatego też trudno je szacować na podstawie samopoczucia poszczególnych jednostek. Po drugie zdrowie zbiorowości oceniamy pośrednio, na podstawie metod epidemiologicznych czy socjologicznych a nie bezpośrednio i w związku z tym obraz interpretowany może być już nieaktualny czy zmieniony. Po trzecie, obraz zbiorowości interpretowany jest na podstawie wskaźników negatywnych dotyczących zdrowia (np. zachorowalność czy śmiertelność) a nie wskaźników pozytywnych (np. ilość lat przeżytych bez choroby czy bez niepełnosprawności). Powoduje to, że identyfikowany stan zdrowotności określonej populacji służy do przewidywania ewentualnych trendów i zmian w ochronie zdrowia oraz tworzenie przede wszystkim programów zdrowotnych przeciwdziałającym trendom negatywnym (profilaktyka) z pominięciem programów wzmacniających trendy pozytywne (promocja zdrowia).

Poddając analizie dane dotyczące zachorowań w 2000 roku na terenie Dolnego Śląska i miasta Wrocławia wynika, że największym zagrożeniem zdrowotnym (największa liczba zachorowań i zgonów)związana jest z chorobami układu krążenia. Zgony z powodu tych chorób wynoszą 54% ogólnej liczby zgonów. W stosunku do roku ubiegłego liczba zgonów uległa niewielkiemu zmniejszeniu, zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn. W 1999 roku najwięcej osób, bo 3.575 zmarło z powodu choroby niedokrwiennej serca, oraz 2.872 z powodu chorób naczyń mózgowych. U mężczyzn częściej występuje choroba niedokrwienna serca, u kobiet zaś choroba naczyń mózgowych. Liczba zgonów wzrasta wraz z wiekiem pacjentów. Najbardziej zagrożeni są pacjenci, którzy ukończyli 45 rok życia.

Choroby nowotworowe stanowią drugą pod względem liczby przyczynę zgonów. U mężczyzn najczęściej występuje rak płuc - 28,3%, u kobiet - rak piersi - 17,3%. Prognozuje się, że średni roczny wzrost liczby zachorowań na raka w najbliższych latach wyniesie około 120 przypadków u obu płci. Według prognoz co czwarty mieszkaniec Dolnego Śląska będzie chorował w swoim życiu, a co piąty umrze na nowotwór złośliwy. Opiece medycznej podlega około 30.000 mieszkańców Dolnego Śląska chorych na nowotwory złośliwe. W roku 1999 zarejestrowano po raz pierwszy w województwie dolnośląskim ponad 10.000 zachorowań na nowotwory złośliwe. W porównaniu z rokiem 1998 odnotowano wzrost liczby zachorowań o 5,3%. Zachorowania mężczyzn stanowiły 53%, a kobiet 47% wszystkich nowo zarejestrowanych nowotworów.

Najczęściej występującymi umiejscowieniami nowotworów u mężczyzn były: płuco (28,3%), gruczoł krokowy (7,2%), pęcherz moczowy (7,2%), żołądek (5,8%) i okrężnica (5,5%), a u kobiet pierś (17,3%), płuco (10,3%), szyjka macicy (6,8%), okrężnica (6,2%) i jajnik (6,1%). We wszystkich umiejscowieniach nowotworów chorych z Wrocławia z lat 1992 - 1995, pięć lat od czasu rozpoznania nowotworu przeżyło 25,7% mężczyzn i 40% kobiet. POChP stanowi poważne zagrożenie zdrowotne.

Trzecia przyczyna zgonów zarówno w 1999 jak i w 2000 roku, to zewnętrzne przyczyny zachorowania i śmierci (wypadki i urazy). Stanowią one 9% wszystkich zgonów. W grupie tej umiera znacznie więcej mężczyzn niż kobiet. Zmniejszenie zgonów z tego powodu będzie miało wpływ na zmniejszenie nadumieralności mężczyzn. Najwięcej zgonów z tej przyczyny w 1999 roku występowało w następujących przedziałach wiekowych: 20 - 34, 35 - 44 i od 45 do 55 lat. W regionie dolnośląskim odnotowano ogółem 5.355 wypadków w miejscu pracy (tj. 5,3% ogólnej liczby wypadków przy pracy w Polsce, 9-te miejsce wśród regionów), w tym 46 śmiertelnych, 118 ciężkich i 5.191 lżejszych. W 1183 wypadkach osobami poszkodowany-mi były kobiety, w 57 młodociani. Absencja chorobowa spowodowana wypadkami przy pracy wynosiła 170.695 dni. Na jednego poszkodowanego przypadły średnio 32,0 dni.

Wśród chorób zakaźnych odnotowano: spadek liczby zachorowań na: WZW B i WZW A, odrę, świnkę; wzrost liczby zachorowań na: różyczkę, krztusiec, płonicę i boreliozę; wzrost liczby zakażeń wirusem HIV ( w roku 1999 - 527 osób, w 2000 - 630 ). W 2000 r., podobnie jak w 1999 roku, w woj. dolnośląskim zanotowano jedynie 3 zachorowania na czerwonkę bakteryjną. Współczynnik zapadalności dla naszego województwa wyniósł 0,1 i jest niższy od współczynnika dla Polski. Zachorowania wystąpiły w woj. legnickim jako ogniska rodzinne w grupie wiekowej 60 i > lat. W 2000 roku w województwie dolnośląskim, podobnie jak w Polsce, obserwuje się dalszy spadek liczby bakteryjnych zatruć pokarmowych. W 2000 roku w woj. dolnośląskim hospitalizowano 907 osób z powodu bakteryjnych zatruć pokarmowych. Najwięcej zachorowań występuje od maja do listopada, ze szczytem w lipcu. Na ogólną liczbę 1563 zatruć pokarmowych 71,5% miało miejsce wśród ludności miejskiej. W 2000 roku w województwie dolnośląskim nastąpił nieznaczny spadek zachorowań, w których czynnikiem etiologicznym były pałeczki z grupy salmonella /wsp. zap. 45,5/. Podobna tendencja wystąpiła w Polsce, gdzie w 2000 roku współczynnik zapadalności wyniósł 58,8/100 tys. (rok 1999 - 50,2/100 tys.).

Tabela 2. Liczba zachorowań oraz zapadalność na 100 tys. w latach 1999 - 2000

Tabela 3. Zachorowania w 2000 roku spowodowane pałeczkami z grupy Salmonella

W 2000 roku w woj. dolnośląskim zarejestrowano 28 ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych. Ogółem zachorowało 445 osób, hospitalizowano 105 chorych. Podobnie jak w latach ubiegłych, w etiologii zbiorowych zatruć dominującą rolę odgrywały pałeczki salmonella enteritidis, które były przyczyną zatruć w 24 ogniskach.

W 2000 roku na terenie woj. dolnośląskiego nie zanotowano ognisk zachorowań na WZW A. (Wirusowe zapalenie wątroby, typ A) W 2000 roku objęto szczepieniami przeciw WZW typ A 551 osób, w tym w grupie wiekowej 0 -19 lat 311 osób.

Tabela 4. Wirusowe zapalenie wątroby, typ A

Tabela 5. Wirusowe zapalenie wątroby, typ B

Z ogólnej liczby 259 zachorowań w roku 2000, 157 wystąpiło jako postać ostra WZW B, natomiast 102 jako postać przewlekła. 54,1% pacjentów z ostrą postacią WZW B miało w okresie poprzedzającym zachorowanie kontakt z placówkami służby zdrowia. Procent ten jest najniższy, jaki zanotowano na przestrzeni ostatnich lat. Zachorowania na WZW B przewlekłe wystąpiły u 102 osób; 44,1 % pacjentów stanowią chorzy, którzy w przeszłości poddawani byli różnym zabiegom medycznym. Zachorowania na ostre WZW B dotyczyły 124 przypadków osób mieszkających w miastach, oraz 33 mieszkańców wsi.

Tabela 6. Wirusowe zapalenie wątroby typu C

W 2000 roku WZW C ostre wystąpiło u 39 osób, natomiast w 201 przypadkach zdiagnozowano je jako przewlekłe. Wśród 39 osób z ostrą postacią tej choroby 48,7 % miało kontakt z placówkami służby zdrowia. Na 201 osób z przewlekłą postacią choroby 57,7% podawało jako źródło zakażenia kontakt ze służbą zdrowia. W 2000 roku wśród chorych z ostrym WZW C 35 osób jest mieszkańcami miast, a 4 osoby pochodzą ze wsi. Przewlekłe zachorowania na WZW C dotyczą głównie ludności miejskiej (86,1 %)

Tabela 7. Wirusowe zapalenie wątroby Typ B + C

Wśród osób, które zachorowały na WZW B + C zarejestrowano 11 narkomanów /w tym 10 osób to narkomani przyjmujący narkotyki dożylnie/ oraz 17 pracowników służby zdrowia

Tabela 8. Zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych

W 2000 roku w województwie dolnośląskim zarejestrowano 114 zapaleń opon mózgowych, tj. o 46 mniej w porównaniu z rokiem ubiegłym. Współczynnik zapadalności wyniósł 3,8/100 tys. i jest niższy od współczynnika zapadalności dla Polski 5,5 /100 tys. Większość zachorowań wystąpiła w mieście - 30 przypadków, natomiast 16 zachorowań wystąpiło wśród mieszkańców wsi. W tym samym okresie zauważono znacznie zwiększoną liczbę zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu. Najwięcej zachorowań zarejestrowano na terenie byłego województwa wrocławskiego (region wrocławski) oraz wałbrzyskiego (region wałbrzyski). Wystąpił też ponad czterokrotny wzrost zachorowań na boreliozę. Zachorowania wystąpiły u osób zamieszkałych na terenach wszystkich byłych województw dolnośląskich. W wywiadach epidemiologicznych ustalono, że 83 osoby miały kontakt z kleszczami na terenie Dolnego Śląska (okolice Sobótki, Wrocław-Osobowice, Bolesławiec, Bogatynia, Bielawa, Dzierżoniów). W Polsce, w porównaniu do roku poprzedniego, liczba zachorowań wzrosła ponad dwukrotnie.

W porównaniu w rokiem ubiegłym w roku 2000 nastąpił spadek zachorowań na odrę i świnkę. Zachorowania na odrę wystąpiły u 4 osób zaszczepionych i u 4 nie szczepionych. Najwięcej zachorowań wystąpiło w grupach wiekowych: 0-4 lat i 5-9 lat, stanowi to 75,0% ogółu zarejestrowanych przypadków. Zachorowań na świnkę w 2000 roku zarejestrowano 1044 przypadki, gdy roku ubiegłym wystąpiło 7064 przypadków. Również w Polsce zaznaczył się znaczny spadek zachorowań - 17543 przypadki w 2000 roku i 90214 przypadków w roku ubiegłym. Wystąpił znaczny wzrost zachorowań na różyczkę, w porównaniu do roku ubiegłego. Najwięcej zachorowań wystąpiło na terenie byłego województwa wrocławskiego (wsp. zapadalności 315,5 na 100 tys.) i był wyższy od współczynnika zapadalności dla Polski (119,5 na 100 tys.). spadek zachorowań na.. Zachorowania w grupie wiekowej 5-9 i 10-14 lat stanowią 70,7% ogółu zachorowań. Zanotowano 17 powikłań. Wystąpił też wzrost zachorowań na płonicę. Współczynnik zapadalności dla woj. dolnośląskiego / 28,3 na 100 tyś./ był nieco wyższy od współczynnika zapadalności w Polsce/ 21,6/.

Na terenie Dolnego Śląska w 2000 roku stwierdzono wzrost zachorowań na gruźlicę, w stosunku do roku 1999. Liczba nowych zachorowań w 1999 roku wynosiła 770 przypadków. Rok 1999 przyniósł spadek zachorowań w porównaniu z 1998 rokiem, ale jak stwierdzają specjaliści od chorób płuc, nie był to faktyczny spadek, lecz wynik niewłaściwego monitorowania, związany z rozpoczętą reformą (likwidowanie poradni przeciw gruźliczych, oraz łączenie ośrodków). Wzrost zachorowań na gruźlicę zaobserwowano w dawnym województwie wrocławskim - średnio o 35 przypadków rocznie, na przestrzeni dwóch ostatnich lat. Stwierdza się wzrost liczby zachorowań zgłoszonych po zgonie z powodu gruźlicy, co świadczy o późnej wykrywalności.

Ilość zachorowań u dzieci do lat 14 uległa zmniejszeniu w stosunku do roku ubiegłego o ponad 50%, natomiast u młodzieży w wieku 15 - 19 zauważalny jest wzrost liczby zachorowań.

Tabela 9. Zachorowania na gruźlicę

W roku 2000 zarejestrowano na terenie województwa dolnośląskiego 90 osób zakażonych HIV (1999 - 72 osoby). Liczba nowo wykrytych zakażonych na naszym terenie stanowi 14,3% ogółu wykrytych zakażonych w tym okresie w Polsce. Największą liczbę osób, które uległy zakażeniu stanowią narkomani dożylni (60 osób - 65% zakażonych), po jednym przypadku do zakażenia doszło w wyniku kontaktów heteroseksualnych, homoseksualnych; stwierdzono również jedno zachorowanie u dziecka. Co do pozostałych przypadków, nie udało się ustalić drogi zakażenia. Ogółem, od początku rejestracji, tj. od 1985 roku na Dolnym Śląsku u 956 osób wykryto zakażenie wirusem HIV, w tym 701 osób używało dożylnie narkotyków. Od początku rejestracji zgłoszono w kraju fakt zakażenia HIV u 6747 obywateli polskich, w tym co najmniej 4285 narkomanów (63,5 %). W województwie dolnośląskim w roku 2000 zgłoszono 24 przypadki zachorowań na AIDS w 1999 roku - 28 ).

Zachorowania wystąpiły na terenie byłych województw:

• wrocławskiego - 10 osób
• jeleniogórskiego - 6 osób
• legnickiego - 7 osób
• wałbrzyskiego - 1 osoba

W 2000 roku z powodu AIDS zmarło 6 osób. Łącznie, od początku rejestracji na terenie Dolnego Śląska zgłoszono 145 zachorowań na AIDS, z tego 76 osób zmarło.

Zachorowania zgłoszono z terenu byłych województw:

• wrocławskiego - 69 zachorowań
• jeleniogórskiego - 30 zachorowań
• legnickiego - 32 zachorowania
• wałbrzyskiego - 14 zachorowań

W Polsce w 2000 roku zachorowało 98 osób na AIDS - zapadalność 0,7/100 tys.

Od początku rejestracji w kraju zgłoszono 948 przypadków z tego 513 osób zmarło.

Najwięcej zgonów zanotowano w województwie dolnośląskim z powodu chorób układu krążenia (9005 osób w 1999 r., 8762 osób w 2000 r.). Drugie miejsce, jako przyczyna zgonów, zajmują nowotwory (4071 osób w1999 r., 4233 osób w 2000 r.). Trzecią pozycję zajmują przyczyny zewnętrzne (1577 osób w 1999 r., 1383 osoby w 2000 r.). Czwartą przyczynę zgonów stanowią choroby układu oddechowego (878 osób w 1999 r., 871 osób w 2000 r.). Piątą przyczyną zgonów są choroby układu trawiennego (873 osoby w 1999 r., 770 osób w 2000 r.). Szósta przyczyna zgonów to choroby układu moczowo-płciowego (266 osób w 1999 r. i 223 osoby w 2000 r.).

Tabela 10. Zgony według przyczyn w woj. dolnośląskim

W 2000 roku z badań wynika, że wrocławscy narkomani używają głównie marihuany. Wyraźnie widać spadek zainteresowania LSD. Niestety, wzrasta zainteresowanie opiatami. Związane jest to z ekspansją dealerów brunatnej heroiny. Inicjacja narkotyczna występuje najczęściej między 12 a 14 rokiem życia (w 1999 roku między 11, a 14 rokiem życia). W porównaniu do lat ubiegłych, nadal wzrasta rola podwórka jako miejsca pierwszego kontaktu z narkotykami, rośnie też pozycja "mieszkania kolegi" i "prywatek". Zauważa się, że coraz większy odsetek młodzieży szkół podstawowych otrzymał propozycję zażycia środka odurzającego. Natomiast znaczny spadek wystąpił w przypadku młodzieży szkół ponad podstawowych.

Rysunek 1. Odsetek uczniów szkoły podstawowej, którzy otrzymali propozycję zażycia środka odurzającego w latach 1994-2000

Młodzież sięga po środki zmieniające nastrój w kolejności: przez ciekawość, chęć pełnej przynależności do grupy, w której się przebywa. Jako powód podawano również "szpan".Po spadku (na przełomie lat 1997 i 1998) ilości młodzieży eksperymentującej z narkotykami w szkołach podstawowych oraz gimnazjach, od roku 1998 można zauważyć ponowny wzrost. Fakt ten można tłumaczyć coraz większą świadomością młodzieży szkół podstawowych i gimnazjów, która zaczyna uważać marihuanę za "pełnoprawny narkotyk". Natomiast spadek w szkołach ponadpodstawowych może być wynikiem przejścia do tych szkół młodzieży objętej programem profilaktycznym, oraz zmianą podejścia dziewcząt do środków narkotycznych.

Penetrowanie przez dealerów okolic szkół utrzymywało się w kolejnych latach na systematycznie wzrastającym poziomie. Dotyczyło to szczególnie szkół podstawowych. 2000 rok przyniósł jednak nieznaczny spadek tego wskaźnika. Spowodowane jest to faktem przenoszenia działalności dealerów ze szkół podstawowych na gimnazja. Poszukiwania pośredników dealerzy prowadzą w klasach szóstych szkół podstawowych

Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi problemów narkotykowych jest istnienie stałych miejsc spotkań osób odurzających się. Miejsca takie, podobnie jak w wypadku problemów alkoholowych, pozwalają spotykającej się młodzieży na kultywowanie specyficznych zachowań podkulturowych. We Wrocławiu miejscami takimi są: Dworzec PKP i PKS, Rynek, Kazamaty, "Kolor", Huby, okolice Placu Grunwaldzkiego, Leśnica, Maślice. Zaczynają się pojawiać efekty prac ukierunkowanych na przeciwdziałanie dealerom narkotykowym. Stwierdzono nieznaczny spadek poziomu penetracji okolic szkół przez dealerów. Na podstawie badań prowadzonych wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych stwierdzono zdecydowane zmniejszenie zainteresowania działaniami profilaktycznymi. W związku z tą sytuacją, wydaje się niezbędnym preferowanie w konkursach programów profilaktycznych ukierunkowanych na szkoły podstawowe oraz obejmujących rodziców. Młodzież w oddziaływaniach profilaktycznych preferuje systematyczne prowadzenie zajęć oraz dokładne omawianie zjawisk.

Wśród osób używających środki odurzające, obok młodzieży pojawiła się grupa osób dorosłych, dobrze sytuowanych, eksperymentujących z kokainą, jak również duża grupa tzw."kulturystów", zażywających sterydy anaboliczne. Obok tych dwóch grup rośnie ilość osób dorosłych o uzależnieniu krzyżowym, zażywających np. alkohol łączony z amfetaminą, czy też alkohol w połączeniu z kokainą. Wśród młodzieży, wiek osób używających środki odurzające waha się pomiędzy 13 a 25 rokiem życia, z dominacją wieku 17 lat.Propozycję zażycia środka odurzającego otrzymało 24,37% respondentów gimnazjów (w 1997 r. - 12,7%), w przypadku młodzieży szkół ponadpodstawowych 58,44% (w1997 r.-42,89%). Wzrost ten szczególnie w przypadku gimnazjów można uznać jako znaczny.

Tabela 11. Powody sięgania po środki odurzające

W grupie szkół ponad podstawowych występuje pewne zróżnicowanie, dotyczące ilości osób eksperymentujących ze środkami odurzającymi. Widać tu ewidentne przeniesienie z dominujących w eksperymentowaniu liceów ogólnokształcących i ZSZ na szkoły techniczne i licea zawodowe.

W populacji Wrocławian obserwuje się systematyczny wzrost liczby osób pijących alkohol. Z problemem tym ściśle powiązany jest fakt poczucia zagrożenia ze strony osób nadużywających alkohol w miejscu zamieszkania oraz występowanie stałych miejsc spotkań tych osób.

Poczucie zagrożenia ze strony tychże osób w roku 2000, po spadku w 1999 ponownie wzrosło. Zagrożenie wiązane jest przede wszystkim z występowaniem agresywnych grup młodzieży pijącej piwo. Poziom tego zagrożenia był różny , w zależności od dzielnic. Najwyższe wskaźniki występowały w rejonach: Psie Pole Zawidawie, Pl. Grunwaldzki, Powstańców Śląskich oraz Przedmieście Świdnickie. Problemu nie zauważono w rejonie Osobowic. Stałe miejsca spotkań osób nadużywających alkohol stwierdzono we wszystkich rejonach. Najwięcej takich miejsc występuje jednak na Kowalach, Kuźnikach, Gajowicach, Gaju, oraz Nowym Dworze.

Wiek inicjacji alkoholowej uległ kolejnej, nieznacznej zmianie i aktualnie dotyczy ponownie okresu pomiędzy 10 a 14 rokiem życia ( w 1999 pomiędzy 9 a 13 rokiem życia, w 1998 pomiędzy 7 a 13 rokiem życia). Zmiana ta świadczy o pojawieniu się efektów zastosowanych działań profilaktycznych. Przeciętny "pijący" uczeń szkoły podstawowej używa najczęściej piwa, pije jednak rzadziej, średnio raz w miesiącu (1996 1-3 razy w miesiącu). Jego odpowiednik w szkole ponadpodstawowej pije również piwo, jednak używa też coraz częściej wódki. Alkoholu używa nadal raz w tygodniu (w 1997 1-2 razy w tygodniu).

W 2000 roku na terenie województwa dolnośląskiego zatrzymano do wytrzeźwienia w pomieszczeniach policyjnych 8146 osób.

Tabela 12. Ilość zatrzymanych osób w izbach wytrzeźwień w 2000 roku

W regionach o podwyższonych wskaźnikach problemów alkoholowych i narkotycznych, nasila się zjawisko przemocy wobec dzieci i młodzieży. Sprawcami przemocy są głównie dorośli i młodzież starsza. W 1999 roku sprawcami byli rówieśnicy i starsza młodzież.

Drugą ważna grupą danych obok diagnozy epidemiologicznej i medycznej jest określenie potencjalnych możliwości ochrony zdrowia oraz wzmacniania jego potencjału. Ta grupa informacji koncentruje się na niektórych danych o systemie ochrony zdrowia na Dolnym Śląsku i we Wrocławiu.

Tabela 13. Dane ogólne o systemie opieki zdrowotnej w 2000 roku

Tabela 14. Personel służby zdrowia* w 1999 i 2000 roku wg powiatów

* Zatrudnieni w ZOZ-ach, jednostkach administracji państwowej, stacjach sanepidu, placówkach naukowo-badawczych, szkołach medycznych (bez gabinetów prywatnych wpisanych do rejonowych ZOZ).

Tabela 15. Personel służby zdrowia* ze średnim wykształceniem

* Zatrudnieni w ZOZ-ach, jednostkach administracji państwowej, stacjach sanepidu, placówkach naukowo-badawczych, szkołach medycznych (bez gabinetów prywatnych wpisanych do rejonowych ZOZ).

Tabela 16. Porady udzielone w POZ z uwzględnieniem powiatów i miast na prawach powiatu

Tabela 17. Świadczenia ambulatoryjne w 1999 r. i w 2000 r

Tabela 18. Stan ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w 2000 roku

Tabela 19. Działalność opieki stacjonarnej w województwie dolnośląskim w 2000 roku

Tabela 20. Działalność opieki stacjonarnej w województwie dolnośląskim w 1999 roku

Tabela 21. Karetki sanitarne czynne w latach 1999 - 2000

Tabela 22. Ilość aptek