[Opisy gatunków]
[Strona główna programu]
[Strona główna Lubuskiego Klubu Przyrodników]
Equisetum telmateia Ehrh. - Skrzyp olbrzymi
Rodzina: Equisetaceae - Skrzypowate
Synonimy: Equisetum maximum Lam.
Niem.: Riesen-Schachtelhalm
Morfologia: Największy skrzyp rosnący w Polsce - dorastający do 1 m wysokości. Wytwarza dwa rodzaje pędów - pędy zarodnikowe i płonne. Pędy zarodnikowe są bezzieleniowe i osiągają wysokość 50 cm. Na pędach zarodnikowych znajdują się wrzecionowate kłosy z zarodniami. Po wysypaniu się zarodników wczesnym latem pędy zarodnikowe obumierają. Pędy płonne z charakterystycznymi białymi międzywęźlami, opatrzone są 20-40 płaskimi żeberkami. Pochwy pędów płonnych mają 20-40 brunatnych, szczeciniastych ząbków.
Biologia: Dojrzewanie zarodników odbywa się w kwietniu. Przez większą część roku widoczne są tylko zielone pędy płonne.
Ekologia: Rośnie w żyznych, wilgotnych lasach liściastych, głównie w lasach łęgowych, niekiedy w olsach, często w miejscach wysięków wód podziemnych. Jest gatunkiem charakterystycznym dla zespołu podgórskiego łęgu jesionowego Carici remotae-Fraxinetum. Zdarza się także na siedliskach antropogenicznych - np. na przydrożach, nasypach kolejowych itp. Preferuje siedliska świetliste, wilgotne i umiarkowanie mokre, żyzne, na glebach gliniastych, mineralno-próchnicznych i organiczno-mineralnych, o odczynie zasadowym, bogatych w węglan wapnia. Najbujniej rozwija się w miejscach prześwietlonych, nie toleruje utrzymującego się przez dłuższy czas pełnego zwarcia drzewostanu.
Rozmieszczenie: Gatunek o zasięgu europejskim, obejmujący również północną Afrykę, Azję Mniejszą i Kaukaz. W Europie występuje na północy od Wielkiej Brytanii i Irlandii przez Polskę do Litwy. Gatunek górski. W Polsce występuje często, w górach i południowej części kraju. Na niżu rzadko, na rozproszonych stanowiskach, głównie w zachodniej i północnej części kraju.
Na terenie RDLP Zielona Góra występuje rzadko. W literaturze wymieniane są stanowiska tego gatunku w rejonie Krosna Odrzańskiego, Lubska, Łagowa, Nowogrodu Bobrzańskiego, Zielonej Góry i Żagania.
Uwagi: Podlega ścisłej ochronie gatunkowej.
Bywa mylony z okazalszymi osobnikami innych gatunków skrzypów, najczęściej skrzypu bagiennego (Equisetum fluviatile). Cechą rozpoznawczą jest biaława łodyga (odcinki międzywęźli).
(c) Lubuski Klub Przyrodników. Tekst: Jolanta i Paweł Pawlaczyk, ryciny Kinga Gawrońska i Krzysztof Ziarnek.