Przegląd Wydawnictw z zakresu ochrony przyrody
w serwisie Lubuskiego Klubu Przyrodników
[Strona główna LKP]
[Strona główna Przeglądu Wydawnictw]
[Księgarnia internetowa LKP]
[Inne księgarnie internetowe]
| |
Przegląd Wydawnictw z zakresu ochrony przyrody |
Monumentalne dzieło, owoc 28-letniej pracy polskich botaników. Kartogramy rozmieszczenia wszystkich gatunków polskiej flory (z wyjątkiem nielicznych, o których wiadomo zbyt mało, by dane takie opracować) w siatce 10x10 km. "Od chwili jego opublikowania każda wypowiedź o występowaniu lub braku jakiegokolwiek gatunku w dowolnym miejscu Polski musi być poprzedzona zerknięciem do Atlasu, a każde terenowe badanie florystyczne będzie zaczynać się od jego studiowania" - napisał trafnie w przedmowie prof. Romuald Olaczek. To prawda. Atlas to pasjonująca lektura. Mapa rozmieszczenia każdego niemal taksonu to intelektualna przygoda; pytanie dlaczego jego polski zasięg jest taki, a nie inny.
Nie znaczy to, że Atlas jest wolny od wad. Obciąża go przede wszystkim 28-letni okres jego powstawania, który sprawił, że metodyczne założenia i techniczne podstawy analizy danych, stojące u podstawy dzieła pochodzą właśnie sprzed 28 lat i wywodzą się z ówczesnych możliwości techniki komputerowej. Obciążeniem Atlasu są także błędy w lokalizacji stanowisk w siatce kartogramu. Za to jednak "podziękować" należałoby fałszerzom map z czasów PRL: to w wyniku ich działań w momencie, gdy zaczynano prace nad Atlasem praktycznie niedostępny był podkład mapowy o odpowiedniej dokładności zawierający siatkę geograficzną. Niewielka liczba aktywnych zawodowo botaników i brak w Polsce szerokiego botanicznego ruchu amatorskiego sprawiły, że kompletnej współczesnej wiedzy o rozmieszczeniu niektórych gatunków po prostu zabrakło: chociaż blisko 90% danych ATPOLU (jak żargonowo określa się dzieło) pochodzi z czasów po 1945 r., to obraz rozmieszczenia najrzadszych gatunków jest w dużej mierze ukształtowany przez dane starsze. Nie wykorzystano też większości danych zgromadzonych w polskich zielnikach.
Atlas oparty jest na imponującej liczbie ok. 4,5 mln dat florystycznych. Prezentuje rozmieszczenie ok. 90% składników polskiej flory (spontaneofitów i zadomowionych antropofitów). Około 400 map taksonów trudnych i krytycznych opracowali osobno specjaliści, opierając się na rewizji materiałów zielnikowych tych taksonów. Dla około 20%gatunków udało się na mapach odróżnić stanowiska "współczesne" od "historycznych".
Dzieło jest zamknięciem pewnego etapu, kamieniem milowym w rozwoju polskiej botaniki. Jest to synteza oparta na zróżnicowanym, niejednorodnym i często fragmentarycznym materiale; jest to jednak najlepsza synteza, na jaką stać polską botanikę. Mimo wszelkich niedokładności, obraz, który rysuje Atlas, inspiruje do stawiania pytań. A to jest cecha, po której odróżnić można wybitne dzieło naukowe.
Na stronie WWW www.uj.edu.pl/IB/CHRONPOL znajduje się "próbka" atlasu: kartogramy rozmieszczenia niektórych gatunków chronionych.