Lokalna ochrona przyrody na przykładzie gminy Witnica

 

Gmina Witnica leży w północnej części woj. lubuskiego. Północną część gminy w większości zajmują lasy, głównie monokultury sosnowe oraz sosny z domieszką buka i dębu. Bogatsze siedliska leśne zajmują lasy dębowo–bukowe. Około 43 % powierzchni całej gminy stanowią obszary leśne.

Południowa część gminy to obszary rolnicze, z powodu częściowego zaprzestania produkcji rolnej przekształcone w łąki nadwarciańskie. Na terenach łąk coraz bardziej widoczne są procesy sukcesji ekologicznej. Obszary łąkowe to tereny występowania wielu gatunków ptaków, a także coraz częściej polnych populacji sarny, jelenia i dzika.

Poza Wartą przecinającą gminę od południowej strony, ze wschodu na zachód płynie rzeka Witna mająca swoje źródło na północy gminy. Przepływa ona przez tereny leśne, zasila kilka stawów i jezior, a następnie wpada do Kanału Maszówek i w rejonie Warnik łączy się z Wartą.

Wymienione powyżej cechy przyrodniczo – geograficzne obszaru gminy Witnica powodują, że na jej obszarze mamy do czynienia z różnymi ekosystemami i biocenozami.

Przejeżdżając przez gminę z północy na południe, można spotkać bardzo różnorodne środowiska oraz gatunki fauny i flory, gatunki niejednokrotnie rzadkie i podlegające ochronie.

Konieczność zachowania walorów przyrodniczych gminy oraz ochrony gatunków i krajobrazu skłoniły Radę Miasta i Gminy Witnica do podjęcia działań ochronnych. W 1994 roku uchwałą Rady utworzono zespół przyrodniczo – krajobrazowy „ Jezioro Wielkie” o powierzchni 3800 ha, położony na północny gminy. Teren zespołu to obszar ekosystemów leśnych z licznymi jeziorami i ciekami wodnymi. Swoją niszę ekologiczną znalazły tu między innymi takie gatunki jak sielewa, orzeł bielik, bocian czarny, rosiczka, wełnianka i wiele innych rzadkich gatunków fauny i flory.

Głównym celem stawianym przed zespołem jest ochrona krajobrazu - zmiana sposobu pozysku drewna przez zaniechanie rębni całkowitej, która jest realizowana tylko na małych połaciach. Na obszarze zespołu, w zakresie prowadzonej gospodarki leśnej i łowieckiej, a także działań związanych z ochroną przyrody, gmina prowadzi stałą współpracę z Nadleśnictwem Bogdaniec .

Ochrona południowych obszarów ekosystemów łąkowych i łąkowo-bagiennych jest realizowana w ramach działalności Parku Krajobrazowego „Ujście Warty”, który został utworzony decyzją Wojewody Gorzowskiego. Od początku prac nad tworzeniem Parku gmina Witnica aktywnie działała na rzecz jego powstania. Obecnie ponad 2000 ha łąk leżących nad Wartą w gminie Witnica należy do Parku Krajobrazowego. Zarówno Park, jak i jego otulina nie stanowią przeszkody dla prowadzonej działalności rolniczej.

Główne założenia programów ochronnych realizowanych na tym obszarze to dopasowanie działalności gospodarczej w rolnictwie do potrzeb związanych z ochroną gatunkową i ochroną środowiska.

Poza ochroną obszarów cennych przyrodniczo, na terenie gminy Witnica są również realizowane uchwały Rady w zakresie ochrony gatunkowej lub ochrony środowiska. W tym celu Rada przyjęła uchwałą program gatunkowej ochrony bociana białego, gminnego programu wprowadzania zieleni trwałej, a także podjęto uchwały w sprawach prowadzenia corocznej akcji sadzenia drzew i tworzenia użytków ekologicznych.

Do dobrej tradycji należy współpraca gminy z Nadleśnictwem Bogdaniec. W ramach tej współpracy realizowanych jest wiele wspólnych przedsięwzięć. Ciekawsze z nich to opracowanie programu piętrzenia wód powierzchniowych, który jest realizowany przy ścisłej współpracy z Lubuskim Klubem Przyrodników, przygotowywana obecnie sieć ścieżek rowerowych, pieszych i konnych w lasach czy też ścieżka edukacyjna powstająca wokół Jeziora Stobno.

Gmina Witnica również aktywnie włączała się w prace prowadzone przez Światowy Fundusz Ochrony Przyrody – WWF, z inspiracji którego dla polsko-niemieckiego pasa granicznego zostały opracowane programy agroturystyki, turystyki przyjaznej dla środowiska, ekologicznego leśnictwa i rolnictwa.

W ramach prac prowadzonych przy opracowaniu projektu Zielonej Wstęgi Odra-Nysa wytyczano założenia do planów miejscowych i strategii gminy, które Zarząd Miasta i Gminy zamierza wykorzystać w przyszłości.

Wszystkim omawianym powyżej działaniom przyświeca jeden podstawowy cel, tj.: pozostawienie następnym pokoleniom czystego, zdrowego i pięknego środowiska. A jeżeli przy okazji będzie można na tym zarobić – tym lepiej.

 

Paweł Pisarek

 

 

Gminny program zakładania nasadzeń zieleni trwałej

1.  Podstawa prawna funkcjonowania programu:

Art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (j.t. Dz. U. Nr 49, poz. 196 z 1994r., z późniejszymi zmianami).

2.  Cele programu:

2.1. Zagospodarowanie nieużytków i gruntów nieprzydatnych do celów rolniczych oraz przekształcenie ich w grunty zadrzewione i zakrzaczone – cenne z przyrodniczego punktu widzenia, a w szczególności :

a)  zakładanie pasmowych zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych,

b)  zapewnianie równowagi biologicznej w ekosystemach polnych,

c)  tworzenie korytarzy ekologicznych i łączników pomiędzy większymi kompleksami cennymi przyrodniczo,

d)  zwiększenie miejsc bytowania i rozrodu ptaków, drobnych ssaków, innych kręgowców oraz bezkręgowców,

e)  zakładanie remiz śródpolnych,

f)  poprawa lokalnych warunków klimatycznych :

-      zmniejszenie wahania temperatury,

-      ograniczenie prędkości wiatru,

-      zwiększenie wilgotności powietrza,

-      poprawa stosunków wodnych w glebie,

g)  urozmaicenie przyrodnicze i krajobrazowe terenów rolnych i wycofanych z produkcji rolnej,

h)  tworzenie pasów ochronnych i izolacyjnych z roślinności trwałej.

2.2. W ramach programu wnioskodawcy mogą się ubiegać o dofinansowanie:

a)  zakupu materiału szkółkarskiego drzew i krzewów gatunków nadających się do celów określonych w punkcie 2.1.,

b)  zabiegów pielęgnacyjnych w założonych nasadzeniach śródpolnych,

c)  założenia lasu na terenach wyłączonych z produkcji rolnej lub nieużytkach,

d)  wprowadzenie trwałej zieleni izolacyjnej i ochronnej wokół ferm zwierząt gospodarskich i uciążliwych zakładów produkcyjnych,

e)  dokonanych przez osoby fizyczne i prawne nasadzeń drzew i krzewów na terenach komunalnych w obszarach miejscowości położonych w gminie Witnica.

3.  Zakres terytorialny programu:

Program realizowany będzie na terenie całej gminy Witnica, ze szczególnym uwzględnieniem dużych kompleksów rolnych.

4.  Adresaci programu:

a)  osoby fizyczne będące właścicielami lub użytkownikami terenów rolniczych, z wyłączeniem zieleni przyzagrodowej,

b)  osoby prawne działające statutowo na rzecz ochrony przyrody.

5.  Zasady funkcjonowania programu:

5.1. Program jest finansowany z budżetu gminy za pośrednictwem Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i zakłada pokrycie do 50% kosztów przedsięwzięć związanych z wprowadzeniem nasadzeń drzew i krzewów.

5.2. Osoby zainteresowane realizacją celów określonych w punkcie 2.2. niniejszego regulaminu mogą składać do ZMiG wnioski o dotację z budżetu gminy.

5.3. Decyzje o udzieleniu dotacji i jej wysokości podejmuje Zarząd Miasta i Gminy każdorazowo po rozpatrzeniu wniosku osoby zainteresowanej .

5.4. Wnioski o dotację są realizowane w skali roku, do wysokości środków zapewnionych w budżecie gminy. O przyznaniu dotacji i jej wysokości decyduje ZMiG  niezależnie od kolejności złożenia wniosków o dofinansowanie.

5.5. Zarząd Miasta i Gminy Witnica zastrzega sobie możliwość wycofania się z dotowania wcześniej zatwierdzonego do dofinansowania wniosku, w przypadku gdyby wnioskodawca zaniechał jego realizacji lub realizuje w sposób niezgodny z warunkami umowy, o której mowa w punkcie 6.6.

6.  Sposób rozpatrywania wniosków:

6.1. Wniosek o dofinansowanie przedsięwzięcia związanego z wprowadzeniem nasadzeń drzew i krzewów  należy składać w okresie do 30września  roku poprzedzającego rok jego realizacji.

6.2. Wniosek powinien zawierać:

-    wskazanie miejsca realizacji,

-    wskazanie osoby wnioskodawcy,

-    potwierdzać zgodność proponowanych działań z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego ,

-    opis proponowanych działań ( wielkość planowanych nasadzeń oraz ich skład gatunkowy, przewidywane zabiegi pielęgnacyjne) 

-    termin realizacji,

-    koszt całego przedsięwzięcia oraz udział własny wnioskodawcy,

-    potwierdzenie tytułu prawnego wnioskodawcy do gruntu objętego projektem lub pisemną zgodę właściciela gruntu na wieloletnie zajęcie gruntu w celu realizacji wniosku,

-    ewentualne poparcie  wniosku przez osoby i instytucje.

6.3. Merytorycznie odpowiedzialny za ochronę środowiska pracownik Urzędu Miasta i Gminy, do 30 września roku poprzedzającego rok, na który planowana jest realizacja przedsięwzięcia, przyjmuje wnioski na dofinansowanie i kompletuje złożoną przez wnioskodawców dokumentację oraz udziela pomocy przy składaniu wymaganych dokumentów i przedkłada ją do zaopiniowania Komisji Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Ochrony Środowiska.

6.4. Wnioskodawcy, których wniosków nie przyjęto do dofinansowania są informowani pisemnie, przez pracownika urzędu o tym fakcie, w terminie 14 dni od daty podjęcia decyzji przez zarząd gminy.

6.5. Wnioskodawcy, których wnioski zostały rozpatrzone pozytywnie są wzywani pisemnie, w terminie 14 dni od dnia podjęcia decyzji przez zarząd gminy, celem zawarcia umowy o dofinansowanie realizacji proponowanych we wniosku prac.

6.6. Umowa na dofinansowanie z budżetu gminy działań związanych z wprowadzeniem trwałych nasadzeń  musi zawierać:

-    opis przedsięwzięcia jakie będzie finansowane w ramach realizowanego wniosku ze szczególnym uwzględnieniem harmonogramu realizacji poszczególnych prac i zasad ich finansowania oraz plan sytuacyjny wykonanych prac,

-    kwotę dofinansowania,

-    dane personalne strony, która jest realizatorem projektu,

-    warunki, jakie muszą być spełnione w celu przyjęcia przez gminę finansowego rozliczenia wnioskodawcy z otrzymanego dofinansowania, ze szczególnym uwzględnieniem konsekwencji wynikających z niedotrzymanie warunków umowy.

6.7. Finansowe rozliczenie wniosku musi nastąpić do końca roku budżetowego, na który było przyznane dofinansowanie.