Park Krajobrazowy, lasy państwowe, samorządy - refleksje, praktyka

 

Główne zadanie parków krajobrazowych to ochrona walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych. Obecnie dużego znaczenia nabiera idea wdrażania na obszarach parków krajobrazowych tzw. ekorozwoju, tj. wprowadzenia różnorodnych form gospodarowania w zgodzie z funkcjonowaniem przyrody regionu bez zaburzeń ekologicznych, a nawet ze wzrostem przyrodniczego bogactwa.

Na terenie województwa dolnośląskiego parki krajobrazowe zostały połączone w jeden zarząd - Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych, z zachowaniem 4 oddziałów w 4 byłych województwach, tj. jeleniogórskim, legnickim, wałbrzyskim i wrocławskim. Oddział legnicki tworzą dwa parki - Park Krajobrazowy „Chełmy” i Przemkowski Park Krajobrazowy. Pierwszy z nich powstał w 1992 roku, a od 1997 posiada zatwierdzony plan ochrony. PK „Chełmy” utworzono bez konsultacji z samorządami, podobnie też w procesie powstawania planu ochrony nie uwzględniono większości postulatów lokalnych samorządów. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że większość tych postulatów była nierealna z punktu ekonomicznego i szkodliwa dla przyrody parku. Obecnie dyrekcja parku szuka takich rozwiązań, które pozwoliłyby władzom gmin na terenie parku wykazać się działalnością, a nie szkodzić przyrodzie lub wręcz jej służyć. Przykłady takich działań to:

·   wspólne wystąpienie o środki WFOŚiGW na kanalizację wsi, na terenie której znajduje się siedziba dyrekcji parku;

·   remont kościoła połączony z zabezpieczeniem kolonii rozrodczej nietoperzy;

·   przygotowanie programu udostępnienia dawnych sztolni jako miejsc atrakcyjnych turystycznie w połączeniu z ochroną zimowisk nietoperzy;

·   projekt przejęcia w zasoby parku (trwały zarząd) doliny potoku jako przykładowe rozwiązanie ochrony przeciwpowodziowej (pola uprawne) i ochrony naturalnych procesów związanych z dynamiką potoku górskiego;

·   ochrona terenów pogórniczych (stawy osadowe, kamieniołomy) przed tradycyjnie rozumianą rekultywacją - obniżenie kosztów funkcjonowania zakładów górniczych, a jednocześnie ochrona bardzo cennych zbiorowisk roślinnych;

·   prowadzenie edukacji dla uczniów szkół z terenu parku ze szczególnym uwzględnieniem problematyki funkcjonowania parku krajobrazowego;

·   organizowanie cyklicznych imprez i seminariów wspólne z samorządami „gmin parkowych” promujących park;

·   budowa infrastruktury turystycznej na szlakach turystycznych i ścieżkach przyrodniczych;

·   wspólnie z nadleśnictwami leżącymi na terenie parku realizowanie zadań z zakresu czynnej ochrony przyrody - ochrona zimowisk nietoperzy i łąk trzęślicowych.

Przemkowski Park Krajobrazowy powstał w wyniku wyraźnych żądań samorządów gminnych, które aktywnie brały udział w jego tworzeniu. Nim doszło do takiej sytuacji na terenie gminy Przemków od kilkunastu lat działały naukowe koła studenckie, a później organizacje pozarządowe zajmujące się problematyką ochrony przyrody. Nie bez znaczenia był też fakt, że istniejący od 1984 r. rezerwat przyrody „Stawy Przemkowskie” utworzony na terenie zarządzanym przez PGR-ryb otrzymywał dotacje od wojewódzkiego konserwatora przyrody w Legnicy. Z chwilą powołania PPK dyrekcja parku wspólnie z oddziałem PTTK zorganizowała roczny kurs dla przewodników po PPK. Przygotowano też dwie ścieżki przyrodnicze wraz z infrastrukturą. N terenie PPK realizowane są następujące przedsięwzięcia, w które włączają się samorządy.

·   program budowy kotłowni na biomasę - czynna ochrona łąk i turzycowisk;

·   ochrona przeciwpowodziowa w dolinie rzeki Szprotawy - czynna ochrona użytku ekologicznego „Przemkowskie Bagno”;

·   działania na rzecz przejęcia z AWRSP rezerwatu przyrody „Stawy Przemkowskie”;

·   ochrona czynna wrzosowisk - wykaszanie;

·   przejęcie obiektów po armii radzieckiej od ALP i utworzenie tam zimowiska nietoperzy oraz punktów turystycznych;

·   organizacja cyklicznych imprez wspólnie z samorządami „gmin parkowych”.

Działania w obu w/w parkach jeżeli uwzględniają chociaż po części interesy mieszkańców, natrafiają na ich aprobatę i pomoc. Wiele tych przedsięwzięć prowadzi do utworzenia dodatkowych miejsc pracy. Nie bez znaczenia jest też fakt, że na terenie obu parków corocznie prowadzi się zajęcia edukacyjne dla około 8 tys. młodzieży. Uważam, że do wielu zadań statutowych, do jakich zostały powołane parki krajobrazowe udało się na tyle zainteresować samorządy, że zadania te traktują jako własne i niezbędne do ich właściwego funkcjonowania, ale też park bierze na siebie wiele zadań, które leżą w gestii samorządów.

 

Marek Cieślak