Wykorzystywanie biomasy z cennych przyrodniczo środowisk łąkowych i ich ochrona

 

          Przemkowski Park Krajobrazowy, utworzony w 1997 roku, obejmujący wraz z otuliną obszar ok. 38 tys. ha, cechuje się dużym bogactwem różnorodnych ekosystemów. Jednym z najcenniejszych są zbiorowiska łąkowe i szuwarowe w dolinie rzeki Szprotawy, chronione jako użytek ekologiczny „Przemkowskie Bagno”. Obszar ten zajmuje 3100 ha, z tego 1700 ha leży na terenie województwa dolnośląskiego, a pozostała część na terenie województwa lubuskiego. Przed rokiem 1945 teren ten był zmeliorowany i użytkowany jako łąki, pastwiska i pola uprawne (uprawa lnu). Po roku 1950 został tam utworzony poligon lotniczy. Do roku 1992 (do chwili opuszczenia tego terenu przez wojska radzieckie) jedynym czynnikiem ograniczającym sukcesję zarośli wierzbowych były coroczne pożary. W czasie suchych lat dochodziło też do wypalania ok. 50 cm warstwy torfu. Z chwilą utworzenia użytku ekologicznego w 1993 roku pożary zdarzały się tylko sporadycznie. Było to przyczyną m.in. gwałtownego wkraczania roślinności drzewiastej, szczególnie od strony zwartych kompleksów leśnych, wzdłuż istniejącej sieci rowów. Dlatego też obszar szuwarów właściwych, turzycowisk oraz łąk wilgotnych, w tym bardzo cennych z rzędu Molinietalia, ulegał gwałtownemu zmniejszaniu. Zbiorowiska te od roku 1994 ulegały też bardzo intensywnemu zarastaniu trzciną. W ciągu 6 lat, do roku 2000, powierzchnia trzcinowisk wzrosła z ok. 10 do 50%.

          Obszar ten, oprócz walorów florystycznych, jest bardzo cenny ze względu na występowanie rzadkich gatunków ptaków wodno-błotnych: derkacz, żuraw, kszyk, świerszczak, kulik wielki, krwawodziób, rycyk. Dalsze zaniechanie działalności ludzkiej doprowadziłoby w krótkim czasie do zmiany charakteru awifauny i zaniku cennych zbiorowisk roślinnych.

          Dyrekcja Przemkowskiego Parku Krajobrazowego wraz z Fundacją Ekologiczną Ziemi Legnickiej „Zielona Akcja” w 1998 roku podjęły działania zmierzające do zainteresowania gmin, na terenie których znajduje się użytek ekologiczny jako miejscem pozyskania biomasy (siana) do opalania kotłów C.O. Na obszarze tym można pozyskać corocznie biomasę z ok. 1000 ha, co przy średniej wydajności 4 ton z hektara stanowi równoważnik ok. 2,5 tys. ton węgla. Wykaszanie łąk i szuwarów odbywałoby się tylko w okresie od połowy lipca do końca lutego. Część biomasy (trzcina) można by wykorzystać jako materiał dekarski. Terminy, jak i powierzchnie przeznaczone do koszenia, byłyby całkowicie podporządkowane ochronie przyrody. Specyfika kotłów opalanych tego typu paliwem wręcz zaleca, aby siano było pozyskiwane jak najpóźniej i długi czas było wystawione na działanie czynników atmosferycznych. Pozyskanie biomasy wymagałoby zatrudnienia ludzi z okolicznych wsi i już na etapie projektu spotkało się z dużym zainteresowaniem miejscowej ludności. Na terenie miasta Przemkowa projektuje się wybudowanie jednej kotłowni o mocy do 100 kW i trzech kotłowni o mocy powyżej 100 kW. Takie połączenie działań chroniących faunę i florę tego obszaru, stworzenie miejsc pracy, jak również obniżenie kosztów funkcjonowania kotłowni pozwoli przestać patrzeć na użytek ekologiczny Przemkowskie Bagno jako na „nieużytek”.

 

 

źródło: Żurawski 2000

 

 

Marek Cieślak