Dać rzece przestrzeń

Za oddaniem rzekom ich przestrzeni opowiadał się już w 1997 roku niemiecki premier Helmut Kohl w czasie dyskusji o potrzebie ochrony przeciwpowodziowej w dolinie Odry.

Dla przyrodników przestrzeń dla rzeki nie oznacza jednak tylko odtworzenia terenów zalewowych dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej. Chodzi o prawa rzeki. Do naturalnego rozwoju, tworzenia zmieniających się warunków, dawania miejsca dla życia różnorodnym gatunkom roślin i zwierząt.

Wielkie europejskie rzeki zostały uregulowane, spięte brzegami, przecięte śluzami i tamami. Graniczny, meandrujący odcinek Odry koło Bohumina należy do kilku miejsc w Europie, gdzie na dużej rzece zachowały się jeszcze naturalne procesy geomorfologiczne. Największe zagrożenie dla tego europejskiego fenomenu stanowią pomysły budowy nowej drogi wodnej - kanału OKO (Odra-Koźle-Ostrava).

Odra zmienną jest;
czasem zrywa brzegi, jak w 1997 roku...

... czasem płynie spokojnie,
wśród zieleni (kwiecień 2002)...

... bywa, że bystro przyspiesza, albo też
spokojnie oddaje to co niesie... jak to Odra...

fot. archiwum WWF Auen Institut

Zdecydowanie najgroźniejszy jest wariant przebiegu kanału przecinający meandry. Jednak nawet warianty prowadzone obok meandrów stanowią zagrożenie. Ewentualna inwestycja zmieni naturalny kierunek przepływu wód podziemnych, a także zaburzy rytm przepływów - co wpłynie na zatrzymanie procesów morfologicznych i zanik biologicznej różnorodności. Kolejnym zagrożeniem dla przyrody meandrów jest planowany w bliskości kilkuset metrów przebieg autostrady D47 oraz lokalizacja strefy przemysłowej w dolinie Olzy.

Dzięki zaangażowaniu organizacji pozarządowych problem meandru stał się przedmiotem publicznej debaty. W międzynarodowe działania prowadzone przez WWF - Auen Institut, Stowarzyszenie Arnika i Dolnośląską Fundację Ekorozwoju włączają się kolejne organizacje i lokalne społeczności. Miejmy nadzieję, że wspólnie uda nam się uratować to wyjątkowe miejsce, gdzie żywa rzeka kształtuje krajobraz w harmonii z przyrodą.

Vlastimil Karlik
Arnika Czechy